Pesë narrativat e Kremlinit në prapavijën e ortekut të dezinformatave për Ukrainën në vitin 2023

Rishikimi i dezinformatave në rrjetin social më masiv në Maqedoninë e Veriut, Facebook, tregon se në vitin 2023, një pjesë e dezinformatave ruse u ndoqën në mënyrë rigoroze dhe përveç kësaj, u rrit përdorimi i videove të manipuluara (deep fake), me synimin të minojnë reputacionin e lidershipit të lartë ukrainas dhe të demoralizojnë popullsinë. Lloji mbizotërues i dezinformatave përpiqet t’ia kalojë fajin dikujt tjetër, kujtdo përveç Kremlinit: regjimit “nazist dhe gjenocidal” në Kiev, NATO dhe Perëndim si shkaqet e supozuara të luftës (si agresioni i NATO-s kundër Ukrainës), ukrainasit si kukulla në luftë dhe mbrojtjen e vlerave tradicionale nga Rusia.

 

Në rishikim, pa asnjë surprizë, do të mund të lexohet dezinformata sipas narrativave më të zakonshme ruse, nga fundi i vitit, duke u kthyer në fillim të vitit 2023:

Përmbajtje video dhe audio të modifikuara

Përshtypja është, sipas numrit të përmbajtjeve të publikuara, se në vitin 2023 është rritur përdorimi i përmbajtjeve të modifikuara të videove (të ashtuquajturat gënjeshtra të thella (deep fake) për të dezinformuar rreth luftës në Ukrainë, gjë që mund të jetë edhe për shkak të zhvillimit të mjeteve të ofruara nga inteligjenca artificiale. Ky lloj mashtrimi, i kombinuar me dezinformatat klasike për liderët e lartë ukrainas, synon të shkatërrojë reputacionin e tyre, duke minuar kështu moralin e qytetarëve dhe ushtarëve ukrainas në front. Në të njëjtën kohë, ato që i përhapin këto dezinformata kanë një qëllim dytësor që synon publikun ndërkombëtar – që njëra palë në konflikt të ketë liderë krejtësisht të papërgjegjshëm dhe të dobët, ndërsa tjetra të menaxhojë me përgjegjësi “luftën e drejtë” për qëllime më të larta.

Në drejtim të cenimit të moralit të qytetarëve ukrainas, një nga përmbajtjet e fundit të tilla të manipuluara ishte ajo me shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë së Ukrainës, gjeneralin Valery Zaluzhny dhe gënjeshtra bazohet në zërat në rritje të një sherri mes atij dhe Presidentin Volodymyr Zelensky për mënyrën e kryerjes së operacioneve ushtarake.

Zelenski është armik i vendit tonë. Për shkak të tij, ne dështuam plotësisht në kundërsulm. U bëj thirrje ukrainasve të dalin në sheshe dhe të gjithë mbrojtësit e Ukrainës të mos u binden urdhrave kriminalë të komandantëve të tyre. Merrni armët menjëherë dhe hyni në Kiev, thotë zëri i mbivendosur në video, ndërsa Zaluzhny shihet duke folur në ekran. 

Në rishikimin e Vërtetmatës u konstatua se është një gënjeshtër e thellë në të cilën nuk mund të sigurohet as për saktësinë e personazhit që shihet në video dhe as për fjalët e tij që dëgjohen, sepse një gjë e tillë nuk është thënë asnjëherë nga gjenerali. Zaluzhny , duke treguar se është një “produkt” rus i destinuar për manipulim.

Një tjetër përmbajtje audio/video e ndryshuar në mënyrë digjitale pretendon se kur ishte i ri, Presidenti Zelensky nuk kishte asnjë problem me gjuhën ruse dhe këndonte lirshëm në rusisht. Rishikimi i Vërtetmatës zbuloi se Zelensky nuk këndoi në videon e shpërndarë në Facebook, aq më pak këndoi në rusisht, siç pretendohet. Videoja është ndryshuar në mënyrë digjitale dhe personazhi i tij është futur në vend të komedianit ukrainas Vasyl Baidak.

Në të njëjtën temë, një tallje gjatë qëndrimit të Zelenskiy në OKB, është mashtrimi shumë viral me billbordin në Nju Jork, ku në vend të “Lavdi Ukrainës”, ishte shkruar gabimisht “Lavdi Urinës”. Karakteristikë e kësaj përmbajtjeje të ndryshuar në mënyrë digjitale ishte fakti se një numër i madh i mediave online dhe tradicionale në Maqedoni ranë pre e mashtrimit, gjë që shihet edhe nga recensioni i “Vërtetmatësit”.

Dezinformimi se Olena Zelenska, gruaja e presidentit, gjatë qëndrimit në Nju Jork ka blerë bizhuteri diamanti me vlerë 1.1 milionë dollarë, apo atë të pranverës, se nëna e saj kishte një vilë luksoze në Egjipt, kishte për qëllim minimin e moralit.

Rusia dhe Putini “mbrojn” vlerat tradicionale

Një nga narrativat e vazhdueshme të Kremlinit kur bëhet fjalë për luftën në Ukrainë është se qytetërimi perëndimor ka synuar të shkatërrojë Rusinë për dekada, ndër të tjera, sepse ky vend ishte një nga bastionet e fundit të krishterimit ortodoks dhe të të gjitha vlerave të tjera tradicionale. duke përfshirë martesën dhe orientimin seksual.

Një dezinformim i tillë në rrjetet sociale është shqyrtuar nga Vërtetmatës dhe në të theksi është vënë te feja:

Rusia është në luftë me një qytetërim antifetar që lufton kundër Zotit dhe shkatërron vetë themelet e vlerave shpirtërore dhe morale: Zotin, Kishën, familjen, racën dhe njeriun, thuhet në njoftimin e shoqëruar me një foto në të cilën përfaqësohet Rusia si një ombrellë që mbron njerëzit nga SHBA, BE, NATO, komuniteti LGBT dhe nazizmi.

Në gusht u përhap edhe dezinformata në të njëjtin drejtim, por që fillon me tezën se Rusia është vazhdimisht nën sulmin e globalistëve:

Rendi i ditës është shkatërrimi i Rusisë. Pse?

Globalistët duan të zëvendësojnë Putinin sepse ai kryeson fuqinë e fundit të madhe në Evropë që ka një identitet kombëtar, një gjuhë kombëtare, një kulturë kombëtare që mbështetet në themelet e krishterimit ortodoks.

Rusia dëshiron të afirmohet dhe të paraqitet si mbrojtësi kryesor në botë i traditës dhe fesë, dhe kjo mund të shihet në fjalimin e Putinit dy ditë para përvjetorit të agresionit rus, i cili edhe një herë theksoi se ishte një “luftë për mbrojtjen e fëmijëve tanë nga degradimi dhe degjenerimi”. Në një tjetër analizë të tij, Vërtetmatësi shkroi për dezinformatat kryesore në adresimin e tij ndaj publikut rus dhe atij botëror, por në vjeshtën e vitit 2023, mund të krahasohet se nuk ka dallime thelbësore.

Rusia është në luftë në Ukrainë për shkak të zgjerimit të NATO-s

Ndër narrativat më të përdorura të dezinformatave ruse është se agresioni i vitit 2022 kundër Ukrainës është i lidhur me kërcënimin e zgjerimit të NATO-s. Ky rrëfim dezinformues lidhet edhe me një nga qëllimet e “operacionit special ushtarak” që Vladimir Putin sqaroi më 24 shkurt 2022, përkatësisht “çmilitarizimin e Ukrainës”.

Pra, arsyeja e sulmit ndaj Ukrainës ishte zgjerimi i NATO-s dhe në këtë kontekst shumë shpesh manipulohet me thëniet e burimeve ruse dhe proruse se SHBA-të i kanë premtuar liderit të fundit të Bashkimit Sovjetik, Mikhail Gorbachev, se NATO nuk do të zgjerohej në Lindje. Kjo është pikërisht ajo që pretendohet në një nga dezinformatat e rishikuara nga Vërtetmatësi, në të cilin vërtetohet pa rezerva se:

Nuk ka asnjë marrëveshje të nënshkruar nga SHBA, Evropa dhe Rusia që NATO nuk do të zgjerohet. Ideja e zgjerimit të NATO-s përtej Gjermanisë nuk ishte në rendin e ditës në vitin 1989, sepse ekzistonte Traktati i Varshavës.

Në të njëjtin rishikim, ka edhe një dëshmi nga një prej aktorëve të drejtpërdrejtë, Mikhail Gorbachev:

Tema e zgjerimit të NATO-s nuk u diskutua fare dhe as nuk ishte temë në ato vite. Unë e pretendoj këtë me përgjegjësi të plotë. Asnjë vend i Evropës Lindore nuk e ngriti këtë çështje edhe kur Pakti i Varshavës pushoi së ekzistuari në vitin 1991. Udhëheqësit perëndimorë gjithashtu nuk e diskutuan atë, thotë Gorbachev, dëshmia e të cilit është publikuar edhe në faqen e internetit të NATO-s. 

Ka pasur njoftime të tilla në mënyrë të përsëritur në vitin 2023, si ky se çështja e luftës apo e paqes ishte në duart e NATO-s ose se Rusia nuk është në luftë me Ukrainën, por se po mbrohet kundër politikës ekspansioniste të NATO-s. Më viralët nga këto dezinformata u shqyrtuan nga Vërtetmatësi përgjatë vitit 2023.

Por kishte edhe dezinformata që hynin në këtë kategori të narrativës se NATO dhe Perëndimi ishin shkaku i luftës, dhe megjithatë kaq të pakuptimta, duke pretenduar se Perëndimi gjithashtu mashtroi rusët në luftë. Kjo mund të shihet nga rishikimi i mëposhtëm:

“Dilni në rrugë kundër luftës në Ukrainë. Ato kombe janë vëllezërit tanë, të joshur nga Perëndimi për të luftuar për shkatërrimin e tyre”.

 

Ukrainasit janë kukulla të Perëndimit dhe po vdesin pa nevojë

Një rrëfim i shpeshtë i dezinformimit rus, i cili pason në një lloj pakete të përmendur dy të mëparshmet, është se NATO dhe Perëndimi janë fajtorë për luftën dhe se në Ukrainë po zhvillohet një luftë prokure në të cilën ukrainasit janë vetëm kukulla.

Një shembull tipik ishte dezinformimi i mëposhtëm i rishikuar nga Vërtetmatësi në maj, i cili pretendonte:

NATO mund të luftojë Rusinë në Ukrainë derisa në ukrainasin e fundit në vend, ose mund të ndalojë së dhëni armë Ukrainës që do të çonte në një kolaps dhe kapitullim të shpejtë. Se sa do të zgjasë lufta varet nga NATO, jo nga Zelenski!

Një tjetër përmbledhje e titulluar në mënyrë të rreme e portretizon Ukrainën si një kukull… dezinformon si më poshtë:

Momenti kur kupton se e gjithë Ukraina është zhgënjyer.

Ukraina nuk do të bëhet kurrë anëtare e NATO-s. Perëndimi/NATO e kuptuan se nuk mund të fitonin një luftë kundër Rusisë. NATO-ja e humbi këtë luftë, BE-ja e humbi këtë luftë dhe Zelensky dhe Ukraina humbën më shumë.

Kjo lloj narrative ka vazhduar që nga viti 2022 dhe një nga shembujt më specifikë se si qarkullon dezinformata në të cilën ukrainasit konsiderohen si “ushqim topash” ishte objekt i një rishikimi nga “Vërtetmatësi”.

Ukraina “naziste dhe gjenocidale”

Një lloj tjetër i dazinformimit të shpeshtë lidhet me nazizmin e supozuar dhe natyrën e supozuar gjenocidale të Ukrainës, popullit apo udhëheqjes së saj. Të gjitha këto burojnë nga një qëllim tjetër i shpallur nga Putin për të ashtuquajturat Operacioni special ushtarak më 24 shkurt 2022, që është “denazifikimi” i Ukrainës. Historia e nazizmit të supozuar në Ukrainë i ka rrënjët në Luftën e Dytë Botërore dhe politikanin e atëhershëm të opozitës ukrainase Stepan Bandera, si dhe emocionet fillestare të hyrjes së ushtrive gjermane në mesin e disa ukrainasve që jetojnë në rajonin e Galicisë. Por administrata gjermane tregoi shumë shpejt se qëllimi i saj ishte pushtimi i pastër i Ukrainës, e cila deri atëherë ishte pjesë e Bashkimit Sovjetik (BRSS). Mirëpo, dezinformatat që përhapen sot për këtë temë kanë “përparuar” në krijimtari, saqë përdoren lloj-lloj budallallëqesh qoftë edhe më të vogla, si ky për gjoja pullat postare naziste:

Ukraina më në fund tregoi fytyrën e saj naziste. Lëshoi ​​(publikoi) pulla me imazhe të gjakpirësve të mëdhenj, nazistëve. A mbështetet një Ukrainë e tillë?

Rishikimi i Vërtematësit tregoi se ishte një spin, pasi shteti nuk qëndron pas emetimit të pullave postare.

 

Pjesa më e madhe e spekulimeve dhe dezinformatave pas kësaj narrative dezinformative ruse janë ndërtuar rreth figurës në stemën e Ukrainës dhe kuptimit të këtij simboli, kështu që janë nxjerrë foto të vjetra ku përveç valëvitjes së një flamuri me simbolin nazist svastika, dikush po valëvit një flamur me një simbol. Mirëpo, në këtë dezinformim përmendet jo vetëm kjo, por edhe pretendimi se presidenti ukrainas Zelensky ishte nipi i Adolf Hitlerit. E gjithë kjo u ekspozua në recensionin e “Vërtematësit” nën titullin “Tridenti nuk është një simbol nazist, por një pjesë e historisë së Ukrainës”. 

 

“Gjenocidi” i Zelenskit ka qenë edhe shënjestër e dezinformatave, autorët e të cilit po përdorin edhe konfliktin në Gaza, me tezën se ata që mbështetën terrorizimin e regjimit ukrainas në Donbas, tani duhet të qëndrojnë konsistent dhe të mbështesin operacionin izraelit në Gaza. Por krijimtaria në dezinformim nuk ka kufi, kështu që për të vërtetuar ekzistencën e “nazistëve ukrainas” në këtë shembull përdoren edhe marrëdhëniet midis Maqedonisë dhe Bullgarisë:

Së pari, Rusia nuk e mohon identitetin ose vetëvlerësimin ukrainas, por thjesht mbron pakicën ruse në Ukrainë me operacionin ushtarak nga represioni dhe gjenocidi i kryer nga mbretëreshat neoliberale të instaluara në Ukrainë. Nëse bëhet fare një paralele mes situatës sonë dhe asaj ukrainase, atëherë ne maqedonasit kemi rolin e pakicës ruse në Ukrainë dhe bullgarët e kemi rolin e nazistëve ukrainas.

Krahasime të tilla të papërshtatshme dhe të pakuptimta vetëm sa shërbejnë për përkeqësimin e mëtejshëm të marrëdhënieve ndërmjet Maqedonisë dhe Bullgarisë, e me këtë edhe largimin e vendit nga Bashkimi Evropian. Çështja e popullatës pro-ruse në Ukrainë dhe arsyet e nxitjeve të saj separatiste nuk kanë të bëjnë fare me marrëdhëniet mes Maqedonisë dhe Bullgarisë. Në rastin e Ukrainës bëhet fjalë për çështje të brendshme të një shteti, ndërsa në rastin e Maqedonisë dhe Bullgarisë bëhet fjalë për dy shtete të pavarura dhe të njohura ndërkombëtarisht. Marrëdhëniet e brendshme brenda një shteti dhe marrëdhëniet diplomatike midis dy shteteve janë çështje krejtësisht të ndryshme. Për të mos përmendur përdorimin problematik të shprehjes “minoritet rus” në Ukrainë. Nuk po flasim për një “minoritet rus” në kontekstin dhe në kuptimin që ne e kuptojmë këtu në Ballkan. Pothuajse të gjithë ukrainasit flasin rusisht, përveç gjuhës ukrainase. Për shumicën prej tyre, rusishtja është gjuha e tyre e parë, domethënë gjuha që përdorin më shumë (të paktën, ishte para luftës). Por pavarësisht kësaj, shumica e këtyre ukrainasve që flasin rusisht si gjuhën e tyre të parë, vendosën të qëndrojnë në krah të shtetit të Ukrainës dhe ta mbrojnë atë nga agresori rus. E gjithë kjo tregon se situata dhe marrëdhëniet në Ukrainë janë krejtësisht të ndryshme nga ato në Ballkan. Dhe sidomos kur bëhet fjalë për marrëdhëniet mes Maqedonisë dhe Bullgarisë, ku çdo krahasim me Ukrainën dhe Rusinë do të ishte krejtësisht i papërshtatshëm dhe jashtëzakonisht i pakuptimtë.

Ky ishte një pasqyrë e vetëm një pjese të përzgjedhur të dezinformatave për Ukrainën bazuar në pesë narrativa dezinformative ruse, të cilat qarkulluan në hapësirën e internetit në gjuhën maqedonase dhe që ishin objekt i rishikimeve nga “Vërtetmatës” në vitin 2023.

 

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari