Një stuhi dezinformatash “përmbyti” vrasjen e Vanjës

Akti i egër, antiqytetërues me dy vrasjet brutale, që shkaktuan pikëllim dhe trauma kolektive në shoqëri, u pasqyrua pashmangshëm në rrjetet sociale, të përshtatshme për shfryrje zemërimi, përhapje të spekulimeve dhe dezinformatave të ndryshme. Ngjarja tragjike u konstatua në fjalimin vjetor të presidentit Pendarovski, i cili deklaroi se fundi i vitit 2023 na solli pikëllimin më të madh në dekadën e fundit, dhe përmes kësaj tragjedie u pa qartë e gjithë patologjia e tranzicionit maqedonas. Nga ana tjetër, ambasadori amerikan, Ageler, tha shumë drejtpërdrejt se vajza e mitur Vanja pagoi çmimin që kriminelët nuk u arrestuan dhe nuk u burgosën për krimet e tyre të mëparshme. Ajo rekomandoi institucionet maqedonase që të shikojnë veten dhe të pyesin veten se çfarë mund të kishin bërë për të shpëtuar vajzën.

Rasti i vrasjes së dyfishtë – të adoleshentes Vanja Gjorçevska dhe 74-vjeçarit Veleshan Pançe Zhezhovski, në fund të vitit tronditi opinionin maqedonas, duke shkaktuar tronditje, trishtim dhe trauma kolektive në shoqëri. Ngjarja tragjike u konstatua edhe në fjalimin vjetor të presidentit Stevo Pendarovski, i cili nga platforma parlamentare tha se fundi i vitit 2023 na solli pikëllimin më të madh në dekadën e fundit dhe përmes tragjedisë personale të Vanjës së vogël dhe familjes së saj, mund të shihet e gjithë patologjia e tranzicionit maqedonas. Siç theksoi presidenti, një mjedis që të gjithë ne, pak a shumë, krijuam në 32 vitet e fundit dhe toleruam në hapësirën publike jo-njerëzit që propagandonin urrejtje dhe intolerancë ndëretnike, ideologji agresive, gjuhë të urrejtjes, bënin publikisht kërcënime për linçimi i individëve dhe likuidimin e kundërshtarëve politikë.

Kjo është padyshim “diagnoza” e shkurtër për aktin e egër antiqytetërues që na mundi të gjithëve, na la të shtangur, të tronditur nga e gjithë tragjedia. Një ngjarje e tillë pasqyrohet pashmangshmërisht në rrjetet sociale, të cilat janë të prirura për shfryrje zemërimi, përhapje të dezinformatave, teori të ndryshme konspirative, por edhe abuzime politike dhe nxitje etnike. Në faqen e Vërtetmatësit ka disa shkrime për këtë stuhi dezinformatash që “përmbyti” vrasjen e 14-vjeçares Vanja dhe në këtë shkrim veçojmë vetëm një pjesë të tyre.

Provokime të rrezikshme etnike

Një nga dezinformatat e para që u përhap ishte se Vanja e vogël, e cila u zhduk më 27 nëntor herët në mëngjes në Debar Maalo, dyshohet se u gjet në një shtet fqinj.

Ky lajm i rremë u përhap nga një llogari në Facebook me emrin “Xhamia në Podujevë”, me një foto të imamit Arbër Berisha. Në këtë llogari në FB, u raportua se vajza ishte në xhaminë e tyre dhe se ishte gjallë dhe mirë, gjë që shkaktoi komente në panik nën postimin për Vanjën e humbur në llogarinë e nënës së saj. Ministria e Punëve të Brendshme demantoi se është gjetur, ndërsa policia e Kosovës nisi hetimet për gjetjen e pronarit të faqes.

Po ashtu, më 3 dhjetor, para se MPB-ja dhe Prokuroria Publike të lëshonin një deklaratë, në rrjetet sociale po vlonin dezinformata të rrezikshme, me ngjyrë etnike dhe nxitëse. Kryetari i partisë “Koncepti maqedonas”, Petar Bogojeski, në rrjetet sociale ka shpërndarë dezinformata se qeveria po tenton të mbulojë një vrasje, duke shprehur dyshime se “të dyshuarit janë liruar nga stacioni policor” dhe pyeti “a janë transferuar tashmë në Kosovë? !?”

Bogojeski më vonë shkroi një tjetër postim të ngjashëm:

Pikërisht për shkak të këtyre spekulimeve se rasti ka përkatësi etnike, Prokuroria Publike në njoftimin e 3 dhjetorit theksoi se të pesë të dyshuarit për vrasjen janë maqedonas.

Por përkundër faktit se zyrtarisht u njoftua se të dyshuarit janë maqedonas, vazhduan të përhapen të pavërteta se ata ishin të një etnie tjetër. Në këtë video virale, për shembull, pronari i llogarisë në Facebook përmes një adresimi live në mënyrë provokative pretendon se “ata nuk janë realisht maqedonas”.

Fabrikime: Për shkak të Samitit të OSBE-së, vrasja u fsheh

U shpërndanë edhe dezinformata se policia ka ditur shumë më herët për vrasjen e Vanjës, por e ka fshehur për shkak të Samitit të OSBE-së që u mbajt në Shkup nga 29 nëntori deri më 1 dhjetor të këtij viti. Këtë dezinformatë, të cilën e ka demantuar shprehimisht ministri i Punëve të Brendshme, Oliver Spasovski, në rrjetin social Twitter e ka publikuar fillimisht ish-prezantuesi i televiziv Milenko Nedelkovski.

 

.

Kjo nxiti spekulime në Facebook, ku në dy postime identike (këtu dhe këtu) thuhet :

Nëse është e vërtetë që e dinin për Vanjën, dhe u fsheh me ditë për shkak te samitit te OSBE-se, nuk e di më cfarë kerkojmë në këtë vend, as nuk e di pse ekzistojmë si popull! !! Keni femijë në shtëpi, ka mbetur një normal mes jush!?!?!?!?
E Tmerrshme!!

Në një konferencë për media me prokurorin Gavril Bubevski më 4 dhjetor, ministri Spasovski mohoi një informacion të tillë dhe theksoi se ato janë të pavërteta të pastra.

 

Dezinformime për “pedofilët e botës së bardhë”, ritualet satanike dhe demonike

Samiti i OSBE-së u gjet edhe në postimet në Facebook, të cilat duke përdorur teorinë e njohur konspirative se elitat perëndimore rrëmbejnë fëmijë për qëllime pedofilike, i torturojnë dhe më pas i vrasin, përhapën dezinformata se vajza gjoja është rrëmbyer nga pjesëmarrësit e Samitit të OSBE-së? !

Pedofilët botërorë vijnë në vend (nënkuptohen pjesëmarrësit e Samitit të OSBE-së), rrëmbejnë një vajzë, pas krimit ikin si frikacakë (sepse publiku u bashkua masivisht në kërkim) dhe pasi mbaron cirku, ata njoftojnë se vajza është e vdekur, thuhet në postim.

Megjithatë, faktet thonë diçka tjetër: Samiti i OSBE-së filloi më 29 nëntor me një darkë joformale në hotelin Aleksander Palace në Shkup. Vanja u raportua e zhdukur dy ditë më parë, më 27 nëntor. Ministri i Punëve të Brendshme dhe Prokurori Publik i Shkupit në konferencën e përbashkët për media kanë bërë të ditur se si është rrëmbyer dhe vrarë vajza. Trupi i pajetë i Vanjës është gjetur në fshatin Brazdë më 3 dhjetor, njofton Prokuroria Publike. Për rrëmbimin dhe vrasjen e Vanjës janë gjashtë të dyshuar, pesë prej të cilëve janë në paraburgim, ndërsa i dyshuari i parë Ljupço Palevski Palço pritet të ekstradohet nga Turqia. Ministria e Drejtësisë njoftoi sot (29 dhjetor 2023) se ai mori edhe 40 ditë burg në Turqi. Sipas ligjeve turke, Palevski u arrestua për veprën penale të “vrasjes me dashje të një fëmije”.

Mes të arrestuarve është edhe babai i Vanjës, Aleksandar Gjorçevski, për të cilin prokuroria dyshon se ka dhënë informacion se ku dhe në çfarë momenti lëviz vajza e tij. Personi që e çoi Palevskin nga Beogradi përmes Bullgarisë në Turqi është gjithashtu në paraburgim, i cili dyshohet se ka ndihmuar dhe nxitur një krim.

Pra, rrëmbimi dhe vrasja e Vanjës nuk ka të bëjë me asnjë “pedofil të botës së bardhë”, as policia, siç thamë më lart, nuk ka dashur ta fshehë vrasjen derisa samiti i OSBE-së të përfundonte.

Gjithashtu në Facebook u shpërndanë dezinformime se vajza ishte viktimë e ritualeve satanike, gjë që është në përputhje me narrativën e promovuar nga mbështetësit e teorisë së konspiracionit Q Anon për gjoja satanistë, pirje gjaku fëmijësh, demonë mes politikanëve etj. Por në kundërshtim me teori të tilla konspirative, motivi i rrëmbimit dhe vrasjes së Vanjës, sipas asaj që deri tani është bërë i ditur nga prokuroria, është zhvatja e parave dhe jo rituale satanike.

Është gjënjeshtër që Vanja ishte viktimë e trafikut të organeve

Përveç kësaj, në opinion janë publikuar edhe dezinformata se një adoleshente nga Shkupi ka qenë viktimë e trafikimit të organeve.

Një nga postimet në Facebook thotë:

Një tjetër postim në të njëjtin profil bën thirrje për rezistencë të armatosur kundër trafikantëve të organeve:

Në këtë profil ka edhe një postim të tretë, i cili prendon se gjoja rrëmbyesit e Vanjës kanë pranuar se i kanë shitur organet e saj dhe se këtë gjoja e ka treguar edhe autopsia, por ministri i Punëve të Brendshme, në konferencën për shtyp, gjoja e nuk ka thënë të vërtetën.

Spasovski dhe prokurori publik i Shkupit Bubevski në konferencën për media të 4 dhjetorit njoftuan se rasti i vrasjes së dyfishtë është zbuluar. Siç e përmendëm më lart, motivi kryesor ishte zhvatja. Pançe, me origjinë nga Velesi, u vra për shkak të një borxhi prej 500 eurosh, ndërsa vajza për shkak të tentativës për zhvatje të parave nga nëna e saj. Në konferencën për media të 5 dhjetorit, Spasovski, i pyetur se çfarë e shkaktoi vdekjen e Vanjës, tha se adoleshenti është qëlluar, në asnjë moment nuk ka përmendur se bëhet fjalë për trafik organesh.

Spekulime për mënyrën se si u vra Vanja, arrestimi i Palevskit, vetura burrit nga Velesi

Në një postim në Facebook, pretendohej se 14-vjeçarja Vanja u mbyt në një thes gjumi në të cilin ishte vendosur pas rrëmbimit dhe më pas u qëllua.

Një informacion i tillë nuk është i saktë dhe këtë të paktën dy herë e ka konfirmuar ministri Spasovski. Herën e parë në konferencën e përbashkët për shtyp me Prokurorin Publik Bubevski më 4 dhjetor dhe herën e dytë në konferencën për shtyp më 6 dhjetor. Gjorçevska u vra me armë menjëherë pas kidnapimit, për shkak se hetimet kishin filluar, ndaj vrasësi kishte frikë nga provat që mund të kishte. Pasi në opinion u shfaq dezinformata se ajo fillimisht është mbytur, Spasovski më 6 dhjetor, duke iu përgjigjur pyetjes së gazetarit, ka konfirmuar se Vanja ka vdekur nga një plagë me armë zjarri.

Pas njoftimit zyrtar të autoriteteve hetimore maqedonase se Palevski, i cili kërkohej me fletarrest ndërkombëtar, ishte arrestuar në Turqi, u shfaq dezinformata se ai ishte arrestuar në Kroaci, si dhe pretendohej se ishte kapur në pikën kufitare.mes Turqisë dhe Sirisë.

Më vonë, ministri i Punëve të Brendshme, pasi mori konfirmimin nga policia turke se Palevskin e kanë gjetur, e kanë arrestuar dhe tashmë është në paraburgim, ka njoftuar zyrtarisht se është arrestuar në Balikesir.

Në postimet në Facebook, pretendohej rrejshëm se vrasja e Vanjës mund të ishte parandaluar, nëse policia do të kishte nisur menjëherë kërkimet për Pançon, personin e parë të vrarë. Gjithashtu u dezinformua se mjeti i Pançes lëvizte lirshëm 60 orë pas denoncimit.

Истрагата, како што соопшти министерот Спасовски, била отворена веднаш откако тој бил пријавен за исчезнат на 24 ноември.

Не е точно ниту дека возилото на Панче се движело слободно 60 часа по пријавата. Спасовски, на 4 декември, на заедничката прес-конференција со скопскиот обвинител, даде објаснување  и за возилото:

Hetimi, siç bëri të ditur ministri Spasovski, është hapur menjëherë pasi ai ishte shpallur i zhdukur më 24 nëntor.

Gjithashtu nuk është e vërtetë që mjeti i Pançes ka lëvizur lirshëm 60 orë pas denoncimit. Spasovski, më 4 dhjetor, në konferencën e përbashkët për media me prokurorin e Shkupit, ka dhënë shpjegim edhe për veturën:

Makinën (Citroen) e gjetëm te ‘Safe City’ më 27 nëntor që ishte duke lëvizur për në Shkup. Nuk lëviz nga 22 në 27 nëntor. Ka lëvizur më 27 nëntor në Shkup, kur konstatuam se së bashku ka lëvizur me një veturë Citroen dhe një veturë Renault Kangu dhe këtu praktikisht bashkohen dy aktivitetet. Prandaj, u konstatua se ai Citroen është Citroeni i djegur i cili gjendet në afërsi të Shkupit. Kjo është edhe arsyeja e lidhjes.

A mund të ishte parandaluar vrasja e Vanjës?

Kreu i shtetit Pendarovski në fjalimin e tij vjetor para Kuvendit, posaçërisht iu referua kësaj ngjarje tragjike, duke theksuar se mekanizmat e shtetit juridik duhet me kohë të sanksionojnë të gjithë ata që përdorin gjuhën e urrejtjes ndaj kundërshtarëve politikë, të cilët fyejnë apo kërcënojnë njerëz në baza fetare ose nacionale. Duke aluduar qartë për Palevskin dhe partinë e tij politike Desna, ai tha se partitë politike dhe organizatat joqeveritare që punojnë në kundërshtim me atë që është deklaruar në dokumentet themeluese dhe, në thelb, abuzojnë me demokracinë si vlerë e padiskutueshme e botës moderne, duhet të ndalohen.

Ishte e nevojshme, tha Pendarovski, që secili prej nesh, veçanërisht ne politikanët, të flasim shumë më shpesh dhe më zëshëm kundër këtyre dukurive, në vend që të besojmë në fuqinë e sistemit tonë demokratik se do të jetë në gjendje të tolerojë dhe të absorbojë ekstreme të tilla:

Fatkeqësisht, i gjithë sistemi shoqëror dështoi gjithashtu sepse, në emër të pluralizmit demokratik të keqkuptuar, nuk i pengoi këta individë të ndotin më tej hapësirën publike.

Претходно и амбасадорката на САД, Анџела Агелер (16.12.2023) упати остри критики до македонските власти поради градење култура на неказнивост. Во емисијата „Стадион“ на Канал 77, таа кажа дека институциите биле свесни дека осомничените биле криминалци, но не ги санкционирале. Агелер прилично децидно кажа дека младата Вања ја плати цената што криминалците не биле апсeни и затворани поради нивните претходни злосторства.

Paraprakisht, ambasadorja e SHBA-së, Angela Ageler (16.12.2023) kritikoi ashpër autoritetet maqedonase për krijimin e kulturës së mosndëshkimit. Në emisionin “Stadiumi” në Kanal 77, ajo tha se institucionet kanë qenë në dijeni se të dyshuarit janë kriminelë, por nuk i kanë sanksionuar. Ageler tha me vendosmëri se e reja Vanja pagoi çmimin që kriminelët nuk u arrestuan dhe nuk u burgosën për krimet e tyre të mëparshme.

 

Më lejoni t’ju them sinqerisht, siç thashë më herët sot, sistemi nuk arriti ta ndihmonte atë zonjushë. Këta janë kriminelë që njiheshin si kriminelë, të dhunshëm dhe nuk ishin në burg. Ata nuk ishin arrestuar dhe burgosur më parë. Ata nuk u arrestuan dhe nuk u ndoqën penalisht për krimet e tyre të mëparshme, nuk u desh të paguanin atë çmim, kështu që një vajzë e re pagoi çmimin. Vanja e pagoi çmimin”, tha ambasadori Ageler.

Ajo shtoi se institucionet duhet të shikojnë veten dhe të pyesin veten nëse mund ta kishin shpëtuar Vanjën:

Është absolutisht zemërthyese. Është absolutisht zemërthyese. Tani nuk është koha e politizimit, por koha që institucionet t’i hedhin një sy vetes dhe të pyesin veten: ‘Çfarë mund të kishim bërë për të shpëtuar këtë vajzë të re dhe të gjithë fëmijët e tjerë në vend?’, ‘Pse po i lejojmë kriminelët të jenë të lirë dhe të kryejnë krime kundër kujtdo në vend?’ Kjo është tragjedi.

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari