Kryqi në dekorimet e Krishtlindjeve në Letoni nuk ka lidhje me svastikën naziste
Letonia nuk lavdëron nazizmin dhe fashizmin, aq më pak e bën atë përmes dekorimeve të Krishtlindjeve, siç sugjeron postimi. Edhe pse simboli i dekorimeve të Krishtlindjeve që shfaqet në videon e shpërndarë nga postimi duket si një svastikë naziste, është një ugunskrust (kryq i zjarrtë), i cili vjen nga folklori dhe historia letoneze. Kryqi i zjarrtë, i cili është përdorur për mijëvjeçarë në folklorin e kulturës letoneze, nuk mund të interpretohet si një simbol i nazizmit.
Ne po analizojmë një postim në Facebook që sugjeron se nazizmi po promovohet në Letoni. Gjegjësisht, postimi shpërndan një video të një dekorimi për Vitin e Ri që pretendon se është në Letoni, në të cilën mund të shihen dekorimet e Vitit të Ri në formën e një svastike.
Dekorimet e Vitit të Ri në Letoni, thuhet në postimin, nën të cilin komentohet se është e tmerrshme, se janë nazistë dhe fashistë etj.
Videoja e shpërndarë në postim është e vitit 2022 dhe është shkruar nga disa agjenci globale të kontrollit të fakteve (këtu, këtu, këtu). Videoja tregon dekorimet e Krishtlindjeve në qytetin e Lielvarde, Letoni, por nuk tregon glorifikimin apo festimin e nazizmit, siç sugjeron postimi.
Simboli i ka rrënjët në historinë dhe folklorin e vendit dhe nuk është i frymëzuar nga svastika e përdorur nga Partia Naziste Gjermane në gjysmën e parë të shekullit të 20-të, raporton Reuters.
Ky simbol, në Letoni quhet ugunskrusts – që do të thotë “kryq i zjarrtë” dhe është i rrënjosur thellë në historinë dhe folklorin e vendit. Përdoret për të dekoruar objekte, veshje tradicionale dhe gjendet edhe në gërmimet arkeologjike.
Enciklopedia Kombëtare në internet e Ministrisë së Kulturës së Letonisë shpjegon se, megjithëse simboli mund të ketë një interpretim të diskutueshëm, ai është i ngulitur thellë në mitologjinë letoneze.
Në territorin e Letonisë, gjetjet më të vjetra të kryqit të zjarrtë datojnë në shekullin III. Në shekujt në vijim, kryqi i zjarrtë mund të gjendet në materialin arkeologjik të të gjitha grupeve etnike që jetojnë në territorin e Letonisë – lībiešu, kūrsu, zemgaļu, sēļu dhe latgaļu, shkruan në faqen e Enciklopedisë Kombëtare, transmeton Reuters.
Faqja shpjegon se ka variacione të shumta të kryqit, duke përfshirë ato që duken njësoj si svastika naziste dhe se simboli është përdorur nga simpatizantët nazistë letonezë në shekullin e 20-të.
Megjithatë, ai shtoi se përdorimi i svastikave të stilit nazist është i paligjshëm në Letoni, përveç nëse “qëllimi i përdorimit lidhet me glorifikimin e regjimeve totalitare ose justifikimin e krimeve të kryera”.
Ky ligj nuk prek ato raste kur kryqi i zjarrtë përdoret në kuadër të dekorimit popullor…, vallëzimeve në festivale vallëzimi, produkteve të artit popullor apo në mënyra të tjera krijuese, shtohet në shpjegim, shkruan Reuters.
Artikujt letonezë për dekorimet e Krishtlindjeve nuk përmendin simbolin e frymëzuar nga nazistët (këtu, këtu dhe këtu). Megjithatë, një artikull i botuar më 30 nëntor 2022, diskuton se si “propagandistët rusë” refuzojnë të besojnë në origjinën letoneze të simbolit. Artikulli nxjerr në pah sesi ambasada ruse në Letoni shpërndau gjithashtu foto të dekoratave të Lielvarde.
Duhet të kihet parasysh se svastika nuk është një simbol që e ka origjinën nga nazizmi, shkruan faqja e internetit Open Online, e cila në analizën e saj të verifikimit të fakteve gjithashtu arrin në përfundimin se në dekorimet e Letonisë për Vitin e Ri nuk ka svastika naziste. Open Online shkruan se, megjithëse lëvizja gjermane e përvetësoi atë, svastika ka qenë pjesë e simbolikës së shumë kulturave euroaziatike për mijëvjeçarë. I tillë është edhe statuja – më e larta në botë – e Budës së Madhe nga Rrafshina Qendrore, në provincën kineze të Henanit, e cila ka një svastikë të gdhendur në gjoks.
Ju mund të lexoni për kuptimin e svastikës në Budizëm këtu.
Nga e gjithë kjo mund të konkludojmë se Letonia nuk lavdëron nazizmin dhe fashizmin, aq më pak e bën atë përmes dekorimeve të Krishtlindjeve, siç sugjeron postimi. Edhe pse simboli i dekorimeve të Krishtlindjeve që shfaqet në videon e shpërndarë nga postimi duket si një svastika naziste, është një ugunskrust (kryq i zjarrtë), i cili vjen nga folklori dhe historia letoneze. Kryqi i zjarrtë, i cili është përdorur për mijëvjeçarë në folklorin e kulturës letoneze, nuk mund të interpretohet si një simbol i nazizmit. Prandaj, gjykojmë se postimit që po analizojmë i mungon konteksti.
Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari