Sondazhi i ICS: Partitë politike burimi kryesor i dezinformimit

Në qytetarët maqedonas dominon mendimi se partitë politike dhe mediat më së shumti shpërndajnë dezinformata. Shumica prej tyre mendojnë se mund të njohin dezinformatat, por pranojnë se ndonjëherë ndajnë vetë informacione të rreme. Qytetarët kryesisht informohen përmes televizioneve, Facebook-ut dhe faqeve të internetit, por shumë pak u besojnë mediave.

Këtë e tregojnë rezultatet e sondazhit të opinionit publik mbi aftësinë e qytetarëve për të njohur dhe për t’u përballur me dezinformatat, të cilin Instituti për Studime të Komunikimit (ICS) e ka realizuar në tetor në kuadër të projektit “Përdor faktet”.

Mendimi se partitë politike kryesisht përhapin dezinformata dominon në më shumë se gjysmën e popullsisë mbi moshën 55 vjeçare. Nga ana tjetër, përgjigja më e shpeshtë tek të rinjtë është se ajo bëhet nga mediat, megjithëse shpesh përmenden edhe partitë politike.

Gjetjet kryesore tregojnë se shumica e qytetarëve janë të informuar për ngjarjet botërore disa herë në ditë. Në pyetjen “Për cilat tema ju interesojnë më shumë?”, pjesa më e madhe e të anketuarve kanë zgjedhur ekonominë dhe politikën, pasuar nga sporti, muzika dhe argëtimi dhe në fund klima dhe mjedisi. Popullsia e moshuar më së shumti është e interesuar për politikën, ndërsa të rinjtë më së shumti për muzikën.

Televizioni është burimi më i përdorur i informacionit, i ndjekur nga Facebook dhe faqet e internetit. Qytetarët e moshës 18 deri në 44 vjeç më së shumti informohen përmes Facebook-ut, ndërsa televizioni është më i pëlqyeri në grupin e qytetarëve nga 45 deri në 64 vjeç dhe mbi 65 vjeç.

Sa i përket besimit në media, më shumë se gjysma e të anketuarve kanë deklaruar se dyshojnë në të gjitha lajmet që lexojnë. Pothuajse një e treta kontrollojnë se si është raportuar lajmi në media të tjera, ndërkohë që vetëm 4 për qind e qytetarëve kanë besim të plotë në media dhe në lajmet që lexojnë.

Më shumë se gjysma e qytetarëve mendojnë se ndonjëherë mund të njohin dezinformatat dhe mendojnë se ndonjëherë u ndodh që ata vetë ndajnë informacione të pasakta. Sipas gjinisë, burrat janë më të sigurt se gjithmonë mund të njohin dezinformatat sesa gratë.

Sa i përket ndarjes së dezinformatave, një e treta e qytetarëve janë përgjigjur se nuk e kanë ndarë fare, një pjesë më e vogël besojnë se u ndodh shpesh, ndërsa shumica besojnë se ndonjëherë ndajnë lajme të pasakta.

Qytetarët janë të ndarë edhe në pikëpamjet e tyre për teoritë konspirative që lidhen me Bashkimin Evropian. Pra, ndryshimi midis atyre që pajtohen se BE-ja shpiku vaksinat gjatë koronavirusit si një mekanizëm kontrolli qytetar dhe atyre që nuk pajtohen është i papërfillshëm. Duke parë moshën, shumica e qytetarëve të moshës 25-34 (52 për qind) janë përgjigjur se nuk pajtohen me pohimin, ndërsa në grupmoshat e tjera dallimet mes atyre që janë dakord dhe jo me lajmin janë jo të mëdha.

Rezultatet e anketës tregojnë se në Maqedoni ende duhet të punohet në rritjen e aftësisë së popullatës për njohjen e dezinformatave dhe burimeve të tij, por edhe në forcimin e profesionalizmit të mediave, që do të kthente besimin e popullatës. Rikthimi i besimit është i nevojshëm edhe mes partive politike.

Hulumtimi është kryer përmes një anketimi telefonik të një numri prej 1010 qytetarësh të rritur në tetor 2022, me qëllim të përcaktimit të vetëdijes së qytetarëve për kërcënimet nga dezinformata dhe burimet e tyre, për të përcaktuar njohuritë dhe aftësitë për njohjen e dezinformatave, si dhe sjelljen e qytetarëve në lidhje me dezinformimin.

Hulumtimi është realizuar nga Instituti për Studime të Komunikimit, në bashkëpunim me Institutin për Demokraci “Societas Civilis”, në kuadër të projektit “Përdor faktet”, i cili mbështetet nga Ambasada Britanike në Shkup.

Raportin e plotë të anketës për aftësinë e qytetarëve për të njohur dhe për t’u përballur me dezinformimin,mund ta lexoni KËTU.
Ky artikull është përgatitur në kuadër të projektit Promovimi i qasjes në lajme të besueshme për të luftuar dezinformatat, i zbatuar nga Fondacioni Metamorfozis. Artikulli, i botuar fillimisht në Vërtetmatës, është mundësuar nga mbështetja e fondacionit jofitimprurës amerikan NED (National Endowment for Democracy). Përmbajtja e këtij artikulli është përgjegjësi e autorit dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Metamorphosis, NED ose bashkëpunëtorëve të tyre