Reagimet e para: Shpërthimi i digës Nova Kakhovka në Dnieper është një precedent i rrezikshëm.

Në natën e datës 06/06/2023, një pjesë e digës së madhe të Dnieperit pranë Nova Kakhovka në jug të Ukrainës u hodh në erë, kështu që lufta në Ukrainë mori një formë të re, të paprecedentë që përfshin ekocidin, fatkeqësi mjedisore dhe të dyja palët, Rusia dhe Ukraina, pretendojnë se pala tjetër e bëri këtë.

 

Ndërsa në ditën e parë të fatkeqësisë, shembjes së digës pranë Nova Kakhovkës, më shumë vëmendje iu kushtua akuzave dhe vlerësimeve të mundshme, tashmë në datën 06.07. dëmi i përcaktuar ka marrë shifra më specifike. Epo, qeveria e Ukrainës, siç transmeton DV në gjuhën maqedonase, saktësoi se më shumë se 80 vende janë të kërcënuara nga vërshimet dhe se rreth 42 mijë njerëz janë të rrezikuar nga vërshimet. Përveç kësaj, DV transmeton detajet e vlerësimit të kompanisë kompetente ukrainase, sipas së cilës diga nuk mund të restaurohet dhe të funksionojë për shkak të shkallës së shkatërrimit:

U shkatërruan 16 porta penguese, godina e hidrocentralit dhe diga midis godinës së centralit dhe barrierës. Termocentrali nuk mund të rindërtohet, tha për DV Ihor Sirota, drejtor i shoqërisë aksionare Ukrhydroenergo, i cili zotëron hidrocentralin.

Ministria e Bujqësisë së Ukrainës, duke konfirmuar se qindra mijëra banorë të atij rajoni kanë mbetur pa ujë të pijshëm, saktësoi dëmet në tokat bujqësore:

Të paktën 500 mijë hektarë tokë mbeten pa ujitje, gjë që mund ta kthejë atë në shkretëtirë. Për shkak të shkatërrimit të digës, 94% e sistemeve të ujitjes në Kherson, 74% në Zaporozhye dhe 30% në rajonin e Dnipros kanë mbetur pa ujë, njoftoi Ministria e Bujqësisë e Ukrainës, transmeton Sdk.mk. 

Scholz – Një dimension i ri që ngjan si Putin

Kancelari gjerman Olaf Scholz tha në reagimin e tij të parë se ky është një “dimension i ri në luftë” dhe se dëmtimi i digës është diçka “që korrespondon me mënyrën se si Putin po e drejton këtë luftë”. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, në reagimin e parë, siç raportojnë mediat maqedonase, ka folur për “brutalitetin e agresionit rus” dhe paturpësinë:

Shkatërrimi i sotëm i digës Nova Kakhovka vë në rrezik mijëra civilë dhe shkakton dëme të mëdha në mjedis. Ky është një akt i paturpshëm, i cili tregon edhe një herë brutalitetin e luftës ruse në Ukrainë.

SHBA në reagimet e saj fillestare nuk përjashtoi përgjegjësinë ruse për hedhjen në erë të digës, por pretendoi se ishte ende duke punuar për të vërtetuar faktet dhe se nuk mund të tregonte drejtpërdrejt fajtorin. Dimë vetëm se ka shumë viktima dhe gjithashtu shumë të vdekur. Edhe pse këto janë raporte të hershme dhe nuk mund të specifikojmë. Forcat ruse morën ilegalisht digën (dhe termocentralin) vitin e kaluar dhe po e pushtojnë ilegalisht atë. Ne po punojmë me ukrainasit për të mbledhur më shumë informacion. Por nuk mund të themi konkretisht se çfarë ndodhi, tha në reagimin e parë zëdhënësi i Shtëpisë së Bardhë John Kirby. 

 

Peskov – Sabotazh ukrainas

Në ndryshim nga këto deklarata, Kievi dhe Moska kanë shkëmbyer shumë akuza për shkatërrimin e digës. Dmitry Peskov, zëdhënësi i Kremlinit në reagimin e parë  më 06.06. në orët e pasditës deklaroi se bëhej fjalë për një sabotim të qëllimshëm nga Ukraina, lidhur me situatën në front, e cila nuk shkonte në favor të Kievit.

Mund të themi pa mëdyshje se ky është një sabotim i qëllimshëm nga pala ukrainase… Natyrisht, ky sabotim lidhet edhe me faktin se, pas fillimit të aksioneve të mëdha sulmuese dy ditë më parë, tani forcat e armatosura ukrainase nuk po i arrijnë qëllimet e tyre – këto veprime ofenduese janë në mëdyshje, tha Peskov.

Akuza të ngjashme bëri edhe Ministri rus i Mbrojtjes Sergei Shoigu, i cili saktësoi se arsyeja e hedhjes në erë të digës ishte me qëllim që ukrainasit të dislokonin njësitë sulmuese në një zonë tjetër:

Sipas të dhënave të disponueshme, qëllimi i veprimeve të tilla është që armiku, pas operacioneve sulmuese të pasuksesshme dhe për të forcuar potencialin, të zbatojë një plan për të lëvizur njësi dhe pajisje të caktuara nga drejtimi i Khersonit në zonën e tyre. Operacionet sulmuese, duke dobësuar ndjeshëm pozicionet në drejtim të Khersonit, tha Shoigu.

Akuzat e Moskës vazhduan të nesërmen, më 7 qershor, kur zëdhënësja e Ministrisë së Punëve të Jashtme ruse, Maria Zakharova, deklaroi se ky incident duhet të studiohet historikisht dhe të jetë objekt hetimi:

Kjo nuk është më tema e ditës apo e javës, por vendoset në një kontekst historik. E kam fjalën për atë që ndodhi dje në Kakhovka. Vërtet duhet të bëhet temë për studim dhe hulumtim në mbarë botën, tha Zakharova.

Zelenski – një bombë ekologjike është aktivizuar

Ndryshe nga Moska, Kievi fajësoi Rusinë për shpërthimin e digës që në momentin e parë. Presidenti Volodymyr Zelensky, duke mohuar mundësinë që Kievi të shpërthejë digën sepse Rusia e ka kontrolluar atë për më shumë se një vit, tha: 

Rusia ka shpërthyer një bombë të shkatërrimit në masë të mjedisit. Kjo është fatkeqësia më e madhe mjedisore e shkaktuar nga njeriu në Evropë në dekadat e fundit. Rusia është terroristi më i rrezikshëm në botë dhe për këtë arsye disfata, të cilën ne do ta sigurojmë, do të jetë kontributi më domethënës për sigurinë e rajonit tonë, Evropës sonë dhe mbarë botës.

Dhe kreu i diplomacisë ukrainase, Dmitry Kuleba, në reagimin e parë, akuzoi rusët për një akt terrorist, duke deklaruar se ishte fatkeqësia më e madhe teknologjike në Evropë në dekadat e fundit:

Rusia shkatërroi digën Kakhovka dhe kështu shkaktoi ndoshta fatkeqësinë më të madhe teknologjike në Evropë në dekadat e fundit. Mijëra civilë janë në rrezik. Ky është një krim i rëndë lufte. E vetmja mënyrë për të ndalur Rusinë, terroristin më të madh të shekullit të 21-të, është ta dëbojmë plotësisht nga Ukraina, shkroi Kuleba në Twitter.

Në të njëjtën kohë (06.06. në mëngjes), zëdhënësja e komandës jugore të Ukrainës, Natalya Humeniuk, deklaroi në një konferencë për shtyp se ishte një “reagim histerik” i ushtrisë ruse për të parandaluar një manovër ushtarake të ushtrisë ukrainase:

Ata ishin të vetëdijshëm se po përgatitej një manovër ushtarake e forcave të mbrojtjes dhe në këtë mënyrë u përpoqën të ndikonin në forcat tona që të mos ndodhte kalimi i lumit Dnieper, për të cilin kanë frikë, tha Humeniuk, duke sqaruar se ukrainasit mbajnë bregun e djathtë dhe më të lartë të Dnieper-it, ndërsa rusët e përmbytën qëllimisht atë.

Ky reagim dhe sqarim fillestar, të nesërmen, më datë 06.07, një tjetër oficer ukrainas në terren e konfirmoi këtë për CNN:

Rreth orës 3:00 të mëngjesit, armiku shpërtheu hidrocentralin Kakhovka për të ngritur nivelin e ujit dhe për të përmbytur afrimet dhe bregun e majtë të lumit Dnieper, si dhe vendbanimet e vendosura atje. Është e pamundur që forcat e armatosura ukrainase të përparojnë atje në të ardhmen – tha kapiteni Andrey Pidlisny. 

 

 

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari