Këshilli i OSBE-së u përdor për të përmbyllur narrativën ruse: Perëndimi e ka humbur luftën

Takimi ministror i OSBE-së në Shkup ishte tema qendrore e dezinformatave ruse, e cila, duke përdorur narrativën se Perëndimi po humbet luftën në Ukrainë dhe rrjedhimisht me Rusinë, de fakto ata i përdorën ngjarjet për t’u paraqitur si konstruktivë dhe të patrembur, dhe se vendet perëndimore ishin ato që bënë pengesa dhe ikën nga thelbi i problemeve.

 

Një konkluzion i tillë mund të nxirret nëse ndjekim titujt e mediave në gjuhën maqedonase, të cilat, për shembull, theksojnë divergjencën e Sekretarit të Shtetit amerikan Anthony Blinken me ministrin rus Sergej Lavrov, ose që u referohen deklaratave apo konkluzioneve ruse nga mediat propagandistike ruse që mbërrijnë në mënyra të ndryshme në hapësirën informative maqedonase. Për shembull, me deklaratat e zëdhënëses së MPJ-së ruse, Maria Zakharova, për ndalimin e fluturimeve përmes Bullgarisë apo “makinacionet armiqësore” për pjesëmarrjen ruse në samit.

Ajo që nisi me deklaratat e Zakharovës përfundoi me deklaratat e Lavrov në konferencën për media…

Natyrisht, vetë Maqedonia e Veriut nuk ishte e përjashtuar nga propaganda, kështu që edhe pse Moska zyrtare e kishte përdorur rregullisht emrin Maqedonia e Veriut, tani përdor vetëm termin Maqedoni.

Rrëfimet disinfo për Ukrainën: Perëndimi u lodh, u nda në krye…

Tema kryesore e narrativave të dezinformatave për Ukrainën është se ndihma ushtarake perëndimore nuk ka ndihmuar, se Perëndimi është i lodhur dhe se Ukraina po humbet në të gjitha frontet, domethënë se Rusia tashmë e ka fituar luftën.

Këto rrëfime dezinformuese ndihmohen nga ngjarjet në skenën politike dhe atë ushtarake. E para filloi me vendimin e qeverisë së re të Sllovakisë, të udhëhequr nga Robert Fico, për të përmbushur premtimin e saj parazgjedhor për të ndaluar dorëzimin e rënë dakord të armëve në Kiev, për shkak të të cilit më shumë se njëqind raketa kundërajrore nga sistemi i vjetër i mbrojtjes ajrore KUB nuk do të arrijnë në Ukrainë. Mediat në gjuhën maqedonase e raportuan masivisht këtë lajm nga Sllovakia.

Në drejtim të ndërtimit të kësaj narrative disinfo se Perëndimi është i lodhur nga Ukraina, lajmi se presidenti amerikan, Joe Biden, ka nënshkruar një projektligj të përkohshëm për financimin e Qeverisë në periudhën e ardhshme,ndërsa plani i paralajmëruar më parë për ndihmë të përbashkët ushtarake për Ukrainën dhe Izraelin prej disa dhjetëra miliarda dollarësh nuk pritet të zbatohet. Ky lajm është transmetuar edhe nga mediat në gjuhën maqedonase dhe ka dhe do të ketë ndikim edhe në dezinformatat në rrjetet sociale.

Dy deklarata që erdhën nga një vend shumë i lartë në BE dhe NATO, mbështetën narrativën dezinformuese ruse se Ukraina dhe për rrjedhojë Perëndimi, e kishin humbur luftën. Para së gjithash, Joseph Borrell, përfaqësuesi i lartë i BE-së për politikën e jashtme dhe të sigurisë, deklaroi se “fitorja e Ukrainës kundër Rusisë nuk është në horizont së shpejti”. Disa ditë pas kësaj, pati një deklaratë nga Jens Stoltenberg, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, i cili deklaroi në Bruksel se situata në front në Ukrainë është shumë e vështirë dhe se Rusia po përgatitet për një luftë të re në vend të paqes, duke përmendur ofensivë pranë qytetit të Avdeevka. Një pjesë e mediave në tituj nxjerrin vetëm këtë fjali, ndërsa një pjesë tjetër zgjodën një titull më të ekuilibruar.

Një element që ushqeu narrativa të tilla dezinformuse është situata reale në front, e cila është vërtet e vështirë për forcat ukrainase. Në fakt, në mes të muajit, presidenti dhe komandanti suprem, Volodymyr Zelensky dhe shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë së Ukrainës, gjenerali Valery Zaluzhny, e pranuan këtë në një deklaratë të përbashkët dhe mediat lokale e raportuan këtë lajm duke iu referuar Sputnik. Kjo, nga ana tjetër, ishte rasti për një narrativë të re të madhe (dez)informative rreth mosmarrëveshjes midis Presidentit Zelenski dhe gjeneralit Zaluzhny. Një pjesë e mediave në gjuhën maqedonase ka raportuar edhe për RIA Novosti, me deklaratën e pretenduar të gjeneralmajorit në ushtrinë ukrainase Dmitriy Marchenko, se gjenerali Zaluzhny duhet të zëvendësohet, sepse ofensiva e paralajmëruar prej kohësh ka rezultuar e pamjaftueshme.

Një ditë pas këtij lajmi, një medium në gjuhën maqedonase, duke iu referuar një medie ruse (Moskovski Novosti), raportoi se Zelenski mori një ultimatum nga kreu i CIA-s, William Barnes, i cili, gjatë një vizite të fshehtë në Kiev, i kërkoi Zelenskit të vazhdojë luftën deri në zgjedhjet presidenciale në Shtetet e Bashkuara. Nëse nuk do të mundej, do të zëvendësohej nga gjenerali Zaluzhni, thuhet në lajm.

 

Narrativat për një ndarje në udhëheqjen ukrainase filluan me intervistën e gjeneralit Zaluzhny me British Economist, botuar në fillim të nëntorit, në të cilën gjenerali paralajmëroi për situatën e vështirë në front. Gjenerali në një farë mënyre e krahasoi situatën aktuale me kushtet e vijës së parë të Luftës së Parë Botërore, duke përdorur edhe fjalën qorrsokak. Që atëherë, filluan lajmet për një përçarje të supozuar serioze midis Zelenskit dhe Zaluzhnyt. Vdekja misterioze e majorit Genadi Chestyakov, ndihmësi i Zaluzhny, nxiti më tej lajmin e mosmarrëveshjes në Kiev. Në varësi të medias, titujt varionin nga neutral, për shembull “Ndihmës i gjeneralit ukrainas Zaluzhny vdiq në shtëpinë e tij”, deri në “Detaje të reja të likuidimit brutal…”. Duhet pranuar që mediat kanë raportuar edhe një pjesë të intervistës së Zelenskit për britaniken “Sun”, ku ai indirekt i tregon Zaluzhny-t që të mos merret me politikë, por të fokusohet tek lufta, duke pranuar kështu se ka një lloj keqkuptimi. Prandaj në këtë analizë ato lajme cilësohen si narrativa (dez)info.

Vazhdon dezinformimi për Ukrainën edhe në rrjetet sociale

Të gjitha këto zhvillime kanë kontribuar jo vetëm në përhapjen e dezinformatave në hapësirën mediatike në gjuhën maqedonase, por edhe të dezinformatave të shumta në rrjetet sociale. Tre shembuj mund të veçohen nga praktika e “Vërtetmatësit”. E para i referohet mosmarrëveshjes, dhe teknologjia moderne u përdor për të prodhuar të ashtuquajturat gënjeshtra të thella, pra u ndryshua fjalimi i gjeneralit Zaluzhny. Ju mund ta lexoni këtë dezinformatë të debutuar në një tekst me titull: “Video gënjeshtër e thellë manipulon se gjenerali Zaluzhny po përgatit një grusht shteti ushtarak”.

Shembulli i dytë që lidhet me lajmin se situata është e vështirë në fronte është dezinformimi se Rusia ka mundur Ukrainën, BE-në dhe NATO-n dhe shembulli i tretë është dezinformimi në të njëjtin drejtim, në të cilin pretendohet se masmediat e pranojnë se Ukraina gjoja ka mbaruar, dmth Ukraina e humbi luftën. Dhe ky dezinformim, i cili përfshin përmbajtje të tjera të paverifikuara dhe të pavërteta, është zbuluar dhe shqyrtuar nga “Vërtetmatësi”.

Mbi luftën në Izrael përmes një theksimi në komponentin humanitar

Lufta e Gazës ndërmjet ushtrisë izraelite (IDF) dhe militantëve të Hamasit në Gaza, e cila filloi pas 7 shtatorit dhe inkursionit të njësive të Hamasit në territorin izraelit jashtë Rripit të Gazës, mbetet gjeneratori i një sasie të madhe të dezinformatave në të gjithë botën, duke përfshirë dhe media dhe hapësira online me gjuhën maqedonase. Javët e kaluara kanë qenë të dominuara nga informacionet dhe dezinformatat për përmasat e krizës humanitare, me theks të veçantë në vuajtjet e fëmijëve. Burimet ishin Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) dhe burime spitalore lokale në Gaza. Nga mesi i nëntorit, sipas këtij informacioni, rreth 5000 fëmijë palestinezë kishin vdekur në sulmet e IDF dhe OBSH llogariti se një fëmijë vdes çdo 10 minuta në Gaza. Ky trend vazhdon.

“Vërtetmatësi” me një tekst të shkurtër analitik-informativ vuri në dukje të gjitha këto ngjarje dhe veçanërisht problemin e medias, e cila ka për detyrë parësore vërtetimin e fakteve për të arritur tek e vërteta. Si një shembull, mund të theksohet se justifikimi kryesor i IDF-së për hyrjen në spitalet në veri, përfshirë El Shifa-n më të madh, është ekzistenca e qendrave komanduese dhe një bazë tunelesh nën spitale. Por ky pretendim u kundërshtua nga një ish-kryeministër izraelit. Përkatësisht, Ehud Barak, në një deklaratë të tij për CNN, në një intervistë me gazetarin e njohur Christian Amanpour, në një moment ka thënë se tunelet nën spital janë ndërtuar nga autoritetet izraelite.

Ky lajm është transmetuar nga shumë media në gjuhën maqedonase dhe është kundërpërgjigje e pjesshme ndaj dy raportimeve izraelite që janë vënë në pikëpyetje, pasi më herët, më 16 nëntor, kur kanë hyrë në qendrën spitalore, kanë njoftuar se kanë gjetur armë dhe një qendër komandimi të Hamasit në bodrume. Disa ditë më vonë, dhe vetëm një ditë para intervistës me Barak, Izraeli publikoi video pamjet që pretendon se janë dëshmi se tre nga pengjet u transportuan në El Shifa menjëherë pas sulmeve të 7 tetorit. Pretendimet e IDF-së janë përballur me shumë kundërpretendime nga Hamasi dhe nga stafi në spitalin klinik, duke argumentuar se duke hyrë në bodrume, izraelitët mund të kenë sjellë vetë prova të tilla.

Ndryshe, 21 nëntori ishte një nga datat kyçe sepse Izraeli fillimisht u pajtua që nga kjo datë të pezullojë operacionet për katër ditë në këmbim të qindra pengjeve nga Hamasi dhe në të njëjtën kohë të lejojë hyrjen e ndihmave humanitare. Ky armëpushim, i cili nuk hyri në fuqi deri më 24 nëntor, parashikonte lirimin e 50 pengjeve të marra nga Hamasi, kryesisht gra dhe fëmijë, si dhe lirimin e 150 palestinezëve të mbajtur në burgjet izraelite. Për shkak të presionit të madh si nga qytetarët izraelitë ashtu edhe në skenën ndërkombëtare, armëpushimi nga katër ditët e para u zgjat edhe për disa të tjera, me çka shumë pengje nga Hamasi u shkëmbyen me disa qindra palestinezë të burgosur dhe të paraburgosur, kryesisht të rinj. Në të njëjtën kohë, CNN bëri një analizë të listave të palestinezëve të ofruara për shkëmbim, gjatë së cilës zbuloi se 80 për qind e njerëzve janë të ndaluar pa vendim gjykate dhe se që nga fillimi i luftës, Izraeli ka arrestuar rreth 9000 palestinezë. Por armëpushimi nuk ka reduktuar dezinformatat për luftën në Lindjen e Mesme, të paktën atë që vjen nga Rusia.

Rusia ka shtuar dezinformimin në lidhje me luftën në Izrael

Rusia ajo që po e përdor këtë konflikt për të rritur dezinformatat e saj kudo në botë, kryesisht në internet, sipas të dhënave të publikuara nga një media në gjuhën maqedonase, e cila, duke iu referuar burimeve perëndimore, thekson se që nga 7 shtatori vëllimi është rritur me 400 për qind, krahasuar me vëllimin e postimeve shtatë javë më parë.

Artikulli, i titulluar Makina e Propagandës Ruse rrit aktivitetet me 400 përqind, citon pjesë të një artikulli të botuar në Politico, duke thënë se:

Që nga shpërthimi i armiqësive më 7 tetor, profilet e Facebook-ut të lidhura me Kremlinin kanë rritur prodhimin e tyre me gati 400 për qind, me krizën e Lindjes së Mesme që dominon tani postimet e diplomatëve rusë, mediave të mbështetura nga shteti dhe mbështetësve të Putinit në Perëndim.

Ai citon gjithashtu një përfaqësues të “Fondit Marshall”: “Të heqësh vëmendjen nga Ukraina është vetëm një gjë e mirë për Rusinë,” tha Brett Schafer, kreu i ekipit të manipulimit të informacionit në fondin gjerman Marshall.

Sa më shumë që publiku perëndimor të jetë i përqendruar te Izraeli dhe Hamasi, aq më pak i kushtojnë vëmendje faktit që Kongresi nuk do të financojë përpjekjet e luftës të Ukrainës…”… “Shkëlqimi dhe drita diku tjetër po shpërqendrojnë nga Ukraina, tha Shafer.

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari