Vdekja e Navalnit errësoi dezinformimin nga Moska në lidhje me fushatën ushtarake në Ukrainë
Ndonëse shkurti shënon dy vjet vuajtje nga agresioni rus ndaj Ukrainës, mijëra vdekje dhe shkatërrim të pamasë të gjithçkaje të rëndësishme për Ukrainën dhe për ukrainasit, dezinformatat nga Moska për këtë fushatë të saj ushtarake po tregtohen ende vazhdimisht në botë. Ato u nxitën nga vetë Putini në një intervistë me gazetarin amerikan Tuker Karlson, por më vonë u lanë në hije nga vdekja e avokatit rus dhe kundërshtarit më të zëshëm të Putinit, Alexei Navalni, i cili vdiq në rrethana misterioze në një burg siberian.
Dy-vjetori i pushtimit rus të Ukrainës (24 shkurt 2022) u shënua nga një nderim për viktimat e lirisë së Ukrainës, për të cilën Presidenti Volodymyr Zelenski tha se ishte mbi 31,000, që ishte njohja e parë zyrtare e një numri të vdekjeve që ndonjëherë burimet perëndimore, ndonjëherë ruse pohuan ose spekuluan se ishin mbi 200 mijë.
Për këtë qëllim, përfaqësuesit e Perëndimit demokratik të udhëhequr nga kryeministri italian Giorgia Meloni, të BE-së, të udhëhequr nga presidentja e KE-së Ursula von der Laen dhe kryeministri kanadez Justin Trudeau bënë nderimet e tyre në Kiev, por pothuajse të gjitha vendet e tjera që mbështesin Ukrainën dërguan përfaqësues të lartë, përfshirë Maqedoninë e Veriut, e cila u përfaqësua nga kryetari i Kuvendit Jovan Mitrevski.
Ju ukrainasit i keni treguar botës guximin tuaj dhe se lufta juaj për liri është e rëndësishme… Ju po luftoni për sigurinë e të gjithë kontinentit tonë. Kjo është arsyeja pse ju keni të gjithë Bashkimin Evropian pas jush. Më shumë se kurrë, ne qëndrojmë fort pranë Ukrainës, financiarisht, ekonomikisht, ushtarakisht dhe mbi të gjitha moralisht, derisa vendi juaj të jetë më në fund i lirë, theksoi Von der Leyen në një konferencë të përbashkët për shtyp me kryeministrat e Belgjikës, Alexander De Cro, të Italisë, Meloni dhe të Kanadasë, Trudeau dhe me presidentin ukrainas Volodymyr Zelenski.
Siç raportojnë mediat në gjuhën maqedonase, nënvizohet veçantia e përpjekjeve të BE-së dhe vendeve të tjera të botës demokratike për të ndihmuar Ukrainën “aq sa duhet” deri në çlirimin përfundimtar të vendit. Megjithatë, ka mosmarrëveshje të konsiderueshme rreth pyetjes se kur do të arrihet, me çfarë kostoje dhe si? Pra, disa nga komentet në media janë se nuk duhet pritur paqja në vitin 2024, para së gjithash për shkak të zgjedhjeve në BE dhe zgjedhjeve në SHBA në nëntor, ndërsa për situatën në front, disa nga mediat raportojnë Zelenskin duke thënë se më së voni brenda një muaji duhet të merret vendimi në Kongresin amerikan për ndihmën financiare, në mënyrë që Ukraina të mund të këmbëngulë në përpjekjet e saj për t’iu kundërvënë Rusisë. Menjëherë pas dyvjetorit, një pjesë e mediave raportuan edhe deklaratat e zyrtarëve ukrainas, si ministri i Mbrojtjes Rustem Umerov, se gjysma e armëve nga Perëndimi nuk janë dorëzuar në kohë, dhe një pjesë e kryeministrit ukrainas Denis Shmygal se ai pret mbështetje buxhetore nga Shtetet e Bashkuara prej rreth 12 miliardë dollarësh për të kapërcyer deficitin prej 37 miliardë dollarësh të vendit të shkaktuar nga lufta me Rusinë. Ndryshe, ndonëse përgjithësisht janë të kujdesshëm, mediat në gjuhën maqedonase, mbi të gjitha ato online, ende transmetojnë lajme nga mediat ruse, si “Russia Today”, në të cilën pretendohet se Zelenski pas takimit me Melonin në Kiev, i kërkoi Italisë t’u heqë vizat e udhëtimit atyre shtetasve që janë mbështetës të Vladimir Putinit, që është një deklaratë mjaft e palogjikshme.
Këto thirrje të intensifikuara për ndihmë më të shpejtë rezultuan edhe në një deklaratë të presidentit francez Emmanuel Makron për mundësinë e dërgimit të trupave të tyre në Ukrainë nga disa vende evropiane, ndaj së cilës disa kryeministra evropianë reaguan duke thënë se nuk po planifikojnë një gjë të tillë. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha se aleanca nuk kishte plane të tilla dhe Shtëpia e Bardhë mohoi gjithashtu se do të dërgonte trupa në Ukrainë. Kjo u përdor nga Moska për një narrativë të re dezinformuese, fillimisht përmes zëdhënësit të Kremlinit, Dimitri Peskov, i cili njoftoi se çdo vendosje trupash do të ishte një pretekst për luftën e Rusisë me NATO-n (një narrativë dsinfo rreth frikësimit bërthamor dhe Luftës së Tretë Botërore). Një ditë më vonë, zëdhënësja e MPJ-së ruse, Maria Zakharova, tha se ky mohim i deklaratës së Macron nga disa liderë evropianë dhe botërorë do të thotë thjesht se Perëndimi e ka tradhtuar Ukrainën (narrativa dezinformuese se Perëndimi do të luftojë në Ukrainë deri në ukrainasin e fundit ose se Ukraina është një peng në Perëndim).
Narrativa dezinformuese e luftës bërthamore u përsërit përfundimisht nga Vladimir Putin në fjalimin e tij vjetor drejtuar kombit
Ata po përgatiten të pushtojnë territorin tonë, duke përdorur forcat e tyre më të mira dhe më efektive. Por ne kujtojmë fatin e atyre që u përpoqën të pushtojnë territorin tonë dhe sigurisht fati i tyre do të jetë shumë më tragjik se çdo gjë me të cilën mund të përballemi. Ata nuk e kuptojnë se edhe ne kemi armë, armë me të cilat mund t’i mposhtim në territorin e tyre… tha Putin, raportojnë një pjesë e mediave në gjuhën maqedonase.
Navalni u bë një legjendë dhe një martir me gjithë përpjekjet e Moskës
Vdekja e Alexei Navalni në burgun më të rreptë të Rusisë, ndonëse ende e pashpjegueshme (edhe shërbimet sekrete ukrainase pretendojnë se ishte nga një mpiksje gjaku), e ka kthyer atë në një martir dhe ka mobilizuar më tej shumë qytetarë rusë, pavarësisht përpjekjeve më të mira të Moskës për të kundërtën dhe në të njëjtën kohë shërbeu si një rast për një valë të re sulmesh ruse ndaj të gjitha vërejtjeve nga bota demokratike që këmbëngulte në përgjegjësi.
Navalny vdiq më 16 shkurt dhe zyrtarët rusë filluan menjëherë të pretendojnë se Perëndimi dhe familja e tij do të përdorin vdekjen e tij për të fajësuar Moskën dhe se Perëndimi tashmë kishte arritur në përfundimin e tij. Një pjesë e mediave në gjuhën maqedonase menjëherë filluan të vërejnë dallimet në interpretimin e shkaqeve të vdekjes.
Në dy ditët në vijim, mijëra qytetarë protestuan në mënyra të ndryshme në rreth 20 qytete të Rusisë dhe autoritetet ruse arrestuan të paktën 400 persona. Më vonë u mësua se para se të liroheshin nga paraburgimi ose gjatë lirimit para se të dilnin nga godina e policisë, autoritetet ruse u kishin dorëzuar atyre ftesa për rekrutim në ushtrinë ruse.
Gruaja e Alexeit, Yulia Navalni, pohoi menjëherë pas vdekjes së tij se burri i saj ishte helmuar sërish me Novichok, megjithëse shkaku i vdekjes mbetet ajo që autoritetet ruse pretenduan se ishte një problem kardiovaskular. Ajo njoftoi se po merrte rolin e bashkëshortit të saj të ndjerë dhe do të drejtonte opozitën ruse kundër Putinit. Më pas ai zhvilloi një sërë bisedimesh me BE-në dhe presidentin e SHBA-së, Joe Biden, pas së cilës BE-ja dhe SHBA-ja vendosën sanksione të reja kundër Rusisë.
Trupi i Navalnit, i cili u mbajt nga autoritetet ruse për nëntë ditë dhe nuk iu dha nënës që pretendonte se ishte shantazhuar për mënyrën se si duhej kryer funerali, iu dorëzua familjes më 25 shkurt, por funerali u vonua pasi familja kishte vështirësi në gjetjen e kompanisë funerale. Ndërkohë u fol shumë për mënyrën e vdekjes (përmendet edhe vrasja e drejtpërdrejtë me goditje në zemër), por edhe për fatin e Navalnir. Një tallje e drejtpërdrejtë me të gjitha dyshimet dhe një provokim i nivelit të lartë ishte promovimi i një prej drejtuesve të lartë të shërbimit të burgjeve, personalisht nga presidenti Putin. Pak ditë më vonë u gradua edhe kryehetuesi në çështjen gjyqësore të tij.
Por ndër teoritë që sqarojnë sfondin e vdekjes së Navalnit, më interesante është historia e botuar nga gazeta gjermane Bild, e cila pretendonte se Navalny do të shkëmbehej me një oficer të inteligjencës ruse që vuante një dënim në Gjermani dhe Uashingtoni ishte gjithashtu i përfshirë në negociatat.
Siç mësohet “Bild”, në këmbim të politikanit, presidenti rus Vladimir Putin ka dashur të marrë rusin Vadim Krasikov, i cili ndodhet në një burg gjerman të dënuar për vrasjen e ish-komandantit të terrenit çeçen Zelimkhan Kangoshvili në Berlin, shkruajnë mediat në gjuhën maqedonase. “Bild” më herët raportoi se arrestimi i fundit i një shtetasi gjerman në aeroportin Pulkovo në Shën Petersburg mund të lidhet me synimin e autoriteteve ruse për ta shkëmbyer atë me Krasikov.
Këto pretendime u përsëritën dy javë më vonë në një video në YouTube të postuar në fund të shkurtit të titulluar “Pse Putin e vrau Navalnin tani?” Bashkëpunëtorja e ngushtë e politikanes opozitare Marija Pevcik tha se pas disa muajsh lobimi për shkëmbimin e të burgosurve me Navalnyn, “u miratua plani ynë”, shkruan një pjesë e mediave maqedonase duke iu referuar Politico-s, ndërsa më vonë këtë informacion e konfirmuan edhe të tjerë. Mediat perëndimore.
Tuker Karlson – megafoni i Putinit
Kuanti më i madh i narrativave dhe dezinformatave ruse u transmetua në Maqedoninë e Veriut përmes mediave në gjuhën maqedonase në fillim të shkurtit, përmes lajmit të intervistës së gazetarit amerikan Tuker Karlson me presidentin rus Vladimir Putin. Kjo intervistë është publikuar më 08.02. në rrjetin X, dikur Twitter, dhe vetëm 14 orë pas njoftimit, numri i atyre që e panë arriti në 100 milionë përdorues, ndërsa numri i shikimeve në kanalin e Karlson në YouTube arriti në 5 milionë njerëz, shkruajnë një pjesë e mediave në gjuhën maqedonase.
Intervista e Putinit me Tuker Karlson është një lajm kryesor dhe një përmbledhje e detajuar tregon se narrativat tradicionale të dezinformatave ruse po shpërndahen gjatë gjithë intervistës. Duke u nisur nga historia, se ukrainasit dhe rusët janë një popull, por që u ndanë me forcë, se kështu ndihen edhe sot dhe se kjo që po ndodh tani janë “elemente të luftës civile”.
Putin më pas u përqendrua në fillimin e luftës, duke pretenduar se nuk ishin rusët, por ukrainasit ata që e filluan atë me një grusht shteti, kur ata nuk njohën rezultatet e zgjedhjeve presidenciale.
Ne nuk e filluam këtë luftë në vitin 2022. Kjo është një përpjekje për ta ndaluar atë, tha presidenti rus.
Perëndimi mendon se luftimet në Ukrainë kanë ndarë përgjithmonë një pjesë të popullit rus nga tjetra, por ribashkimi do të ndodhë, thotë Putin.
Akuzave se ai shkel konventat dhe ligjet ndërkombëtare, Putini hakmerret me bombardimin e Jugosllavisë në vitin 1999, sipas një pjese të mediave.
Sapo filluan ngjarjet në Jugosllavi, Boris Jelsin ngriti zërin në mbështetje të serbëve. Ne nuk mund të mos i mbronim serbët sepse ata janë një popull veçanërisht i afërt me ne, me një kulturë ortodokse. Është një komb që ka vuajtur për breza, tha Putin dhe në lidhje me bombardimet e NATO-s, ai shtoi:
Me këtë, SHBA hapi kutinë e Pandorës. Çfarë na thanë kur Rusia protestoi dhe shprehu pakënaqësinë e saj? Se Karta e OKB-së dhe e drejta ndërkombëtare janë të vjetruara. Tani i referohen ligjit ndërkombëtar por thanë që gjithçka është e vjetëruar.
Karlson e pyeti gjithashtu Putinin nëse NATO ishte e shqetësuar se kjo do të shndërrohej në një luftë globale ose një konflikt bërthamor
Të paktën për këtë flasin dhe përpiqen të trembin popullsinë e tyre me një kërcënim imagjinar rus. Ata që janë realistë e dinë se e gjithë kjo është një gënjeshtër. Por ata po përpiqen të provokojnë kërcënimin rus – tha Putin, disa nga mediat transmetojnë në gjuhën maqedonase.
Karlson ngriti gjithashtu pyetjen nëse kërcënimi për të cilin po flet është një pushtim rus i Polonisë dhe Letonisë dhe a mund të imagjinojë një skenar ku ai do të dërgonte trupa ruse në Poloni?
Vetëm në një rast, nëse Polonia sulmon Rusinë. Pse? Sepse ne nuk kemi asnjë interes në Poloni, Letoni apo askund tjetër. Pse do ta bënim këtë? Ne thjesht nuk kemi asnjë interes. Është thjesht nxitje e kërcënimeve – u përgjigj Putin.
Është kundër sensit të shëndoshë përfshirja në çdo lloj lufte globale dhe lufta globale do ta sjellë gjithë njerëzimin në prag të shkatërrimit. Mjetet e parandalimit sigurisht që ekzistojnë – tha Putin.
Mes narrativave të tjera dezinformuese, Putin iu referua sërish denazifikimit të Ukrainës, duke shtuar se Rusia ende nuk i kishte arritur qëllimet e saj të “ndërhyrjes speciale ushtarake”.
Reagimet ndaj intervistës
Një pjesë e mediave raporton reagimin e Hillary Klinton, e cila e cilëson gazetarin Karlson si një “idiot të dobishëm”. Clinton sugjeroi se Carlson ishte një person për të qeshur në mediat ruse.
“Nëse vërtet lexoni përkthimet e asaj që thuhet në mediat ruse, ata po tallen me të, ai është si një qenush”, tha Clinton. “Nuk do të habitesha nëse ai merr një kontratë me një gazetë ruse sepse është një idiot i dobishëm”, shton ajo.
Komenti i “Rolling Stone” ishte se Putin dhe Karlson fshinë dyshemenë në Kremlin, raportojnë mediat në gjuhën maqedonase. Dhe kishte edhe media të tilla, të cilat komentonin pro Putinit në tërësi:
Dhe ju e keni parë Putinin, nuk ka nevojë të flitet shumë për të. Vetëm kjo: në krahasim me homologun e tij akut amerikan, njeriu është Noam Chomsky, Bismarck dhe Michael Jordan.
Khodorkovsky ekspozoi gënjeshtrat e Putinit
Disa ditë më vonë, oligarku rus Mikhail Khodorkovsky njoftoi 12 gënjeshtrat e thënë nga Putin në intervistën me Carlson dhe disa nga këto gënjeshtra të thyera fshehin gjithashtu narrativa më të famshme ruse për Ukrainën.
Për shembull, ajo për zgjerimin e NATO-s, për të cilën thotë Khodorkovsky, “nuk ka pasur kurrë një marrëveshje të tillë. Kështu tha edhe Gorbaçovi, dhe në çdo rast vendet i bashkohen NATO-s me vullnetin e tyre të lirë. Nëse Putini nuk donte që NATO të rritej, ai nuk duhet t’u kishte shpallur luftë fqinjëve të tij”. Ose për faktin se ai kurrë nuk tha se NATO po përgatitej për një sulm ndaj Rusisë. “Ai (Putini) e tha këtë tre ditë para pushtimit të Ukrainës, për të cilën tha se do të ishte një “fortesë” për një sulm të NATO-s”.
Putini nuk e njeh identitetin ukrainas
Gjithashtu, Khodorkovsky, përmes gënjeshtrës së Putinit për ndjenjat e ukrainasve si rusë, e thyen këtë rrëfim dezinformues rus, i cili është mjaft i vjetër dhe i përsëritur shpesh.
Putini e keqkuptoi rrënjësisht identitetin kombëtar ukrainas dhe besoi në mënyrë të rreme se ukrainasit e shihnin veten si rusë, një gabim kyç që çoi në pushtimin katastrofik. Një sondazh i vitit 2022 tregoi se 93 përqind e ukrainasve mbështesin pavarësinë dhe vetëm tre përqind mbështesin një bashkim me Rusinë, thotë Khodorkovsky.
Khodorkovsky gjithashtu shkatërroi narrativën e Zelenskit si një neo-nazist duke ekspozuar gënjeshtrën e Putinit se babai i Zelenskit bashkëpunoi me nazistët dhe mbështetësit e tyre në Ukrainë.
Babai i Volodymyr Zelenskit ka lindur në vitin 1947, pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore – thotë Khodorkovsky (origjinali dhe i gjithë teksti mund të lexohen këtu).
Mediat, pas këtij lajmi që u bë viral, raportoi TASS ruse, e cila raporton reagimin e Dmitry Medvedev në Telegram, i cili tha se “ilaçi funksionoi”, referuar intervistës. Siç raportojnë një pjesë e mediave në gjuhën maqedonase, Medvedev, një nga përhapësit më të mëdhenj të narrativave dezinformative ruse, ka treguar se nuk është praktikë që krerët e shteteve të komentojnë intervistat me kolegët e tyre nga vendet e tjera, transmeton TASS.
Por në këtë rast, këtu. Dy nga politikanët më të mëdhenj të kohës sonë, britaniku i çuditshëm Sunak dhe i racës së pastër Schwaba Scholz, filluan të shprehin mosmarrëveshje me përmbajtjen e intervistës së presidentit rus me Tuker Karlson. Nuk u pëlqen, nuk i duan argumentet dhe në përgjithësi asgjë nuk u pëlqen”, ka shkruar Medvedev në “Telegram”, duke përfunduar se kjo tregon se “ilaçi goditi pikërisht aty ku duhet”.
Për këtë intervistë ka pasur dezinformata në Facebook dhe në një postim të ekspozuar nga Vërtetmatësi, thuhet se intervistën e ka publikuar vetëm Guardian, ndërsa mediat e tjera, sidomos në SHBA, kanë heshtur. Ndër dezinformatat e tjera ruse të zbuluara nga Vërtetmatësi janë ato të rregullta për pasurinë e pretenduar të Zelenskit (këtë herë se ai kishte dy jahte), pastaj se Evropa është në luftë me Rusinë, prandaj qytetarët maqedonas duhet të përgatiten për mobilizim dhe dezinformata tjera me të njejtën qasje.
Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari