Të punësuarit në Drejtorinë për udhëheqjen e librave amë kërkojnë paga dhe kushte më të mira pune, qytetarët – shërbime më të mira
Një nga institucionet që çdo qytetar e viziton të paktën disa herë gjatë jetës së tij edhe për dokumentet kyçe të nevojshme për funksionimin e tij social dhe familjar, është Zyra e Vendit. Qytetarët kthehen aty kur kërkojnë një çertifikatë lindjeje, një çertifikatë martese, një çertifikatë vdekjeje për një pjesëtar të familjes që kanë humbur, një certifikatë të gjendjes civile, regjistrimin e një të porsalinduri apo çdo dokument tjetër të lëshuar nga ky institucion. Por marrja e dokumenteve, të cilat në dukje janë një formalitet dhe nuk duhet të marrë shumë kohë, shpesh përfundon në dështim. Si punonjësit ashtu edhe përdoruesit e shërbimeve të tyre kanë probleme
Shkruan: Mirosllava Burns
Punonjësit e Drejtorisë për udhëheqjen e librave amë kërkojnë ndryshime thelbësore në funksionimin e tyre në nivel institucional. Problemi i parë me të cilin përballen janë paratë, gjegjësisht pagat jashtëzakonisht të ulëta. Greva që zgjati shtatë javë në këtë institucion është pezulluar, pasi u është premtuar kontrata e re kolektive, kriteret e pushimit vjetor, mungesat e paguara dhe të papaguara, kompensimi i pagës dhe të ardhurave të tjera, pagesa e kompensimit për pushimin vjetor, shtesa në pagë etj. Punonjësit janë ankuar se disa prej tyre marrin pagë prej vetëm 14.700 denarëve. Drejtori, Blerim Abazi, ka premtuar se do të angazhohet që në buxhetin e vitit 2023 të siguroj paga më të larta për të punësuarit dhe ka dërguar një iniciativë Qeverisë, e cila duhet të gjejë zgjidhje në një kohë sa më të shkurtër.
Shumë ankesa për shërbimet e DULA-së
Qytetarët nga ana tjetër kanë ankesat dhe problemet e tyre lidhur me punën e Drejtorisë.
Edhe Enti Shtetëror i Revizionit ka dhënë nota të këqija për punën institucionit në vitin 2019. Sipas Raportit të ESHR-së, regjistruesit kanë gabuar në 21.957 dokumente, që i kanë nxjerrë me të dhëna të gabuara. Janë lëshuar edhe dokumente pa pagesë, gjegjësishtm për dokumentet e gabuara ka një vrimë buxhetore prej një milion denarë sepse aq para nuk i janë paguar Drejtorisë, ndërsa mbi dy milionë denarë taksa administrative nuk janë paguar në buxhetin e shtetit.
Por funksionimi financiar është vetëm një nga sfidat me të cilat përballet ky institucion.
Qytetarët ankohen për të dhëna të gabuara, vonesa në dhënien e dokumenteve, sjellje jo të mirë të zyrtarëve, radhë të gjata para sporteleve, si dhe probleme me porositjen online të çertifikatave. Nëpërmjet portalit të shërbimeve elektronike, mund të kërkohet që në adresën e shtëpisë tuaj të dorëzohet një çertifikatë lindjeje ose një certifikatë martese, por pavarësisht pagesës së tarifës administrative dhe të dhënave të sakta personale, qytetarët thonë se ndonjëherë nuk marrin fare dokumente dhe përsëri duhet t’i kërkojnë me prezencë fizike duke shpenzuar kohën dhe paratë e tyre. Kur dolën në grevë shtatë javë më parë, punonjësit e Drejtorisë Amë kërkuan nënshkrimin e kontratës kolektive, rritje 30 përqind të pagave, rritje lineare të pagës në përputhje me rritjen e pagës minimale dhe njohjen e titujve, të cilat do t’i shpërndanin në pozita të përshtatshme sipas përvojës së tyre. Marrëveshja kolektive u nënshkrua, por regjistruesit janë ende në pritje të qeverisë për pjesën me paratë.
Komisioni Evropian: Nevojitet efikasitet më i madh i administratës
Në Raportin e Komisionit Evropian për progresin e Republikës së Maqedonisë së Veriut në rrugën drejt Bashkimit Evropian, në pjesën për administratën shtetërore, theksohet se është e nevojshme të miratohet Ligji i ri për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore për racionalizimin e kuadrit institucional, eliminimin e kompetencave të cilat bien ndesh dhe përmirësimin e efikasitetit të administratës. Ky përfundim është arritur pas përfundimit të revizionit funksional të 139 institucioneve të pushtetit qendror. Komisioni Evropian vëren se nevojiten përpjekje të vazhdueshme për të përfshirë në mënyrë efektive përgjegjësinë e udhëheqjes në të gjithë administratën publike. Raporti shton se institucionet shtetërore duhet të tregojnë përkushtim më të madh për ofrimin e shërbimeve përmes e-portalit kombëtar dhe të inkurajojnë qytetarët që të përdorin në potencialin e tyre të plotë e-portalin dhe regjistrin elektronik të popullsisë.
Në pjesën e rekomandimeve në Raport, shtohet se në periudhën e ardhshme vendi duhet të miratojë dhe zbatojë veçanërisht Ligjin e rishikuar për Zyrtarët Administrativë, Ligjin për të Punësuarit në Shërbime Publike dhe Ligjin për shërbimin e lartë udhëheqës; të miratojë dhe zbatojë Ligjin për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore dhe ligje të tjera përkatëse në përputhje me rekomandimet për organizimin e ri të organeve të administratës shtetërore; për të siguruar zbatimin e plotë të Ligjit për Procedurën e Përgjithshme Administrative.
E në Raportin e “Metamorfozës” për monitorimin e reformave të titulluar “Administrimi i administratës”, thuhet se problem i veçantë sa i përket kornizës ligjor është miratimi i Ligjit për shërbimin e lartë udhëheqës, i cili është harmonizuar dhe përgatitur për tre vjet, por asnjëherë nuk ka ardhur në seancën e Qeverisë për t’u miratuar dhe për të kaluar procedurën në Kuvend. Në këtë raport theksohet se problem shtesë është se mbi 200 ligje priten të harmonizohen dhe të ndryshohen për të mundësuar procesin e ofrimit të shërbimeve elektronike për qytetarët, por edhe për të përshpejtuar procesin e digjitalizimit të administratës.
Marrëveshja kolektive, e cila u nënshkrua për herë të parë këtë vit dhe bëri që punonjësit e Administratës ta shtyjnë grevën, rregullon shumë çështje të padefinuara deri më tani që duhet të përmirësojnë punën e këtij institucioni, vendimtar për qytetarët. Megjithatë, një pjesë e financave për punonjësit mbetet e padefinuar në të. Kryetari i Konfederatës së organizatave sindikale të Maqedonisë (KSOM), Marjan Risteski, më pas tregoi se disa nga problemet kanë filluar të zgjidhen dhe se tashmë në korrik pret rritje të pagave për 2806 denarë.
Pra, do të mbetet ende një përqindje e vogël deri në atë të kërkuar nga punonjësit dhe pas nismës së dërguar nga drejtori, shpresoj që javën e ardhshme të kemi bisedime në Ministrinë e Financave. Kur të hiqen 2806 denarë që do të marrin të gjithë nëpunësit publikë, mbeten edhe 10-15 për qind, që mendoj se nuk është shumë e madhe për shtetin, tha Risteski.
Kryetari i Sindikatës së Administratës për udhëheqjen e librave amë, Toni Millosheski tha se puna e zyrtarëve në Administratë është jashtëzakonisht e përgjegjshme, sepse çdo dokument që ata nënshkruajnë mund të përfundojë në çdo institucion brenda dhe jashtë vendit. Pavarësisht kësaj, në administratë, siç thotë ai, ka njerëz që punojnë me dekada dhe mbajnë të njëjtin titull, pra nuk kanë përparim në karrierë.
Kemi kolegë që punojnë tashmë 30 vite dhe janë bashkpuntorë të rinjë. Ka kolegë që marrin 14.700 denarë, nuk marrin 15.200 sa ishte paga minimale, e cila normalisht tani duhet të jetë 18 mijë,, deklaroi Milloshovski.
Në analizat e sektorit civil të evidentuara në Raportin e “Metamorfozës”, është përshëndetur përpjekja për futjen e dighitalizimit në menaxhimin e regjistrave amzë edhe para miratimit të ligjeve të digjitalizimit në vitin 2019. Përveç kësaj, jepen rekomandime se si duhet të jenë ndryshimet në ligjet për dokumentet personale dhe të udhëtimit:
Ligjet e veçanta për dokumentet personale, duke përfshirë çertifikatat, duhet të përputhen sa më plotësisht me tre ligjet për administrimin e digjitalizuar dhe në frymën e procedurës efikase dhe të lirë, që është parim themelor i Ligjit për Procedurën e Përgjithshme Administrative, si dhe të Kartës Evropiane të të Drejtave Themelore në seksionin ku shpjegohet e drejta për administrim të mirë. Vërejtje të ngjashme kemi edhe për ligjet e tjera për dokumentet personale të përpunuara në këtë studim, si dhe dokumentet shoqëruese strategjike për digjitalizimin, të cilat do t’i përmbledhim në konkluzione dhe rekomandime.
Sa i përket situatës aktuale me shërbimet që ofron DULA, theksohet se disa nga ato shërbime që duhet të funksionojnë në mënyrë elektronike, funksionojnë me cilësi më të ulët se dy vite më parë dhe nuk dihet saktësisht arsyeja.
Zëvendës Avokati i Popullit, Suzana Saliu, gjatë daljes së saj në televizionin “Telma” (09.03.2022), tha se kanë shumë ankesa për shërbimet e ofruara nga DULA. Ajo sqaroi se ankesat janë edhe për kërkesat dhe dorëzimet të dokumenteve dhe për dokumentet që kanë të bëjnë me personat e vdekur, si dhe me shtetësitë. Bëhet fjalë për qindra qytetarë që presin kontrollë për të marrë nënshtetësinë, si dhe për problemin e rreth 900 qytetarëve që kanë dy numra amë.
Saliu ka përshkruar saktësisht arsyen e mundshme të ankesave të qytetarëve dhe për punën e DULA-së, por edhe të institucioneve shtetërore në përgjithësi:
Unë kam një kohë të gjatë që punoj në AP dhe mund të them se jam një nga themeluesit e këtij institucioni dhe për fat të keq mund të them që edhe pas 25 vitesh të AP-së institucionet shtetërore nuk kanë kulturë për të respektuar të drejtat e njeriut. Ata nuk janë të vetëdijshëm se duhet të jenë shërbim për qytetarët, jo pronarë të të drejtave të tyre.
Rritja e fundit e pagës minimale në vend në 18.000 denarë edhe një herë tregoi nevojën për reformë në sistemin e pagave në administratën publike. Në publik ekziston një besim i përgjithshëm se administratorët apo punonjësit e sektorit publik “paguhen shumë për pak punë”, gjë që mund të konstatohet vetëm duke parë të gjitha emisionet në media ku marrin pjesë edhe qytetarët. E, se pagat për sa i përket produktivitetit janë të mjaftueshme, dëgjohet edhe nga drejtues në institucionet e pushtetit qendror, siç ishte deklarata e fundit e drejtorit të FIZHT-së. Mirëpo, që më parë, përfaqësues të lartë të pushtetit ekzekutiv janë shprehur dhe vazhdojnë të deklarojnë se kanë problem me sistemin e pagave, veçanërisht në disa fusha të sektorit publik, e aq më tepër me punonjësit në organet e administratës shtetërore (rreth 16 mijë persona nga numri i përgjithshëm i të punësuarve në sektorin publik), dhe për shkak të pagave, kuadro cilësore nga këto organe largohen nga sektori publik. Dekreti i Qeverisë së RMV-së nga gushti i vitit 2021 mundëson që në institucionet qendrore të pushtetit ekzekutiv të krijohet mundësia që 30 për qind e të punësuarve t’u paguajë shtesë pagash deri në 30 për qind për shkak të vështirësisë dhe specifikës së punës.
Ndërkohë, greva e punonjësve të DULA-së është pezulluar deri më 20 korrik 2022, kur pritet të zgjidhet pjesa financiare e marrëveshjes kolektive tashmë të nënshkruar. Qeveria është në lëvizje për këtë çështje.
Ky artikull është përgatitur në kuadër të projektit Kontrolli i fakteve për progresin e Maqedonisë së Veriut drejt BE -së, i zbatuar nga Fondacioni Metamorfozis. Artikulli, i botuar fillimisht në Vërtetmatës, është mundësuar nga mbështetja e fondacionit jofitimprurës amerikan NED (National Endowment for Democracy). Përmbajtja e këtij artikulli është përgjegjësi e autorit dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Metamorphosis, NED ose bashkëpunëtorëve të tyre
Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari