Narrativat afatgjate të dezinformatave të Kremlinit

Propaganda ruse, e cila ka qenë aktive në botë që nga aneksimi i Krimesë në vitin 2014, në përgjithësi përdor disa narrativa afatgjata mbi të cilat bazohen dezinformatat. Të klasifikuar sipas literaturës evropiane për njohjen dhe luftimin e dezinformatave, ato përshkruhen si “Elitat kundër Parajsës”, “Sovraniteti i Humbur”, “Vlerat Tradicionale kundrejt vlerave moderne”, “Nazizmi”, “Kolaps i pashmangshëm”, “Hahaganda”…Në këtë analizë sqarojmë disa prej tyre

 

Shkruan: Matej Trojacanec

Evoluimi i narrativave të Kremlinit mbi të cilat është ndërtuar dezinformata e përhapur nga Rusia ose mbështetësit rusë përbën një kërcënim të përhapur, jo vetëm për Ukrainën, por për sigurinë më të gjerë globale. Nga minimi i demokracisë, nxitja e konflikteve të brendshme, te nxitja e qëndrimeve ekstreme, tregime të tilla shpesh çojnë në rreziqe të menjëhershme për jetën.

Kur flitet për narrativa në kontekstin e Rusisë dhe Kremlinit, zakonisht nënkupton një mesazh më të madh dhe gjithëpërfshirës që synon të krijojë një imazh të caktuar të një grupi njerëzish, politikanësh ose kombesh në një dritë negative.

Në praktikë, kjo zakonisht bëhet duke përsëritur mesazhe të ngjashme ku individë të caktuar portretizohen si mashtrues, gënjeshtarë ose duke u paraqitur në imazhe dhe video të fabrikuara që i bëjnë ata të duken të këqij. Dhe shpesh, një narrativë kryeesore më e madhe përdoret si një shabllon nga i cili dalin mesazhe të ndryshme dezinformuese. Domethënë një sërë ngjarjesh dhe qëndrimesh nga jeta e përditshme modifikohen dhe kthehen në favor të asaj dezinformate. Përveç kësaj, do të shqyrtohen disa nga narrativat kryesore që po përhapen nga Kremlini, të cilat për nga natyra e tyre janë të ndërthurura me njëra-tjetrën.

 

“Elitat” kundrejt “Parajsës”

Kjo narrativë shpesh i paraqet elitat si të pavetëdijshme ose të painteresuara për problemet e njerëzve. Shpesh lidhet me retorikën më të gjerë populiste të përdorur nga politikanët kur duan të paraqiten si “zëri i popullit” dhe me “origjinë tradicionale”, në krahasim me elitat dhe sundimtarët që drejtojnë shtetin.

Në fjalimin e tyre, ata shpesh ndajnë zgjidhje në dukje të thjeshta për çështje thellësisht komplekse socio-ekonomike dhe politike. Ata shpesh drejtojnë gishtin drejt një grupi të caktuar njerëzish që janë shkaku i të njëjtave probleme – grupe të tilla si hebrenjtë, myslimanët, emigrantët, burokratët e Brukselit, oligarkët nga Grupi Bilderberg, etj.

Në thelb të gjithë kësaj është gjithmonë paraqitja e problemeve në dritën bardh e zi dhe ku grupet kundërshtare do të jenë homogjene, “ne të mirët” dhe “të këqijtë”. Kremlini i eksporton me mjeshtëri narrativa të tilla sidomos gjatë cikleve të zgjedhjeve të huaja, si në SHBA ashtu edhe gjatë referendumit “Brexit”, por edhe në mbarë botën. 

Sovraniteti i humbur

“Muzika me të cilën kërcejnë elitat është ajo e Shteteve të Bashkuara”. Me këtë narrativë synohet të tregohet se vendet në mbarë botën, përfshirë ato nga Bashkimi Evropian, kanë humbur sovranitetin e tyre dhe janë thjesht “kukulla” të orkestruara nga Shtetet e Bashkuara. Kjo është vizualizuar më së miri përmes një karikature nga agjencia ruse e lajmeve RIA. Disa nga shembujt e kësaj narrative janë artikuj si ai i Sputnik-ut, të cilët thonë se BE-ja nuk mund të merret me migracionin dhe terrorizmin, dezinformimi se politika e jashtme dhe ushtarake e Gjermanisë kryhet nën mbikëqyrjen e Shteteve të Bashkuara dhe se media gjermane është e kontrolluar nga amerikanët dhe se Mbretëria e Bashkuar është nën “gishtin e madh” të Shteteve të Bashkuara për mosdhënien e arit Venezuelës me vlerë mbi një miliard të rezervave të saj të arit. Ky rrëfim në mënyrë efektive ia kalon fajin për një sërë problemesh të huajve – shteteve ose emigrantëve – dhe përdoret për të polarizuar dhe paralizuar procesin demokratik.

Vlerat nën sulm – tradicionalet kundrejt modernes

Në dekadën e fundit, të ashtuquajturat “luftë kulturore” mes vlerave tradicionale, si theksimi i rëndësisë së familjes, respektit, besimit etj, ndaj atyre moderne. Por vlerat moderne apo progresive si mbështetja e LGBT-së përdoren si shembull se “institucioni i martesës” po shkatërrohet dhe bashkë me të ka edhe një gërryerje të gjithë shoqërisë.

Kremlini shpesh i përdor këto narrativa për të portretizuar identitetet kombëtare, kulturore dhe gjinore, si dhe vlerat tradicionale shoqërore dhe shpirtërore, të shkatërruara nga liberalizmi dhe Perëndimi. Konkretisht, se ka një përmbysje të shoqërisë patriarkale dhe të krishterë, se “agjenda perëndimore” është promovimi i komunitetit LGBT për të shkatërruar gjithçka që është “e mirë dhe morale” dhe në disa raste për të lidhur ushtarët ukrainas me LBGT-në’ dhe nazizmin, duke cituar një video të fabrikuar homofobe ku pyetet “çfarë lloj nazizmi është ky nëse kemi homoseksualë midis ushtarëve tanë?”. 

Nazizmi

Askush që ndjek luftën në Ukrainë nuk do të befasohet kur të përmend narrativën tjetër – nazizmin. Ky është një model rekurziv i Kremlinit që portretizon Perëndimin si fajtor për krijimin e një Ukraine naziste të udhëhequr nga Zelenski, i cili barazohet me Hitlerin, si dhe përfaqëson në mënyrë të rreme se simbolet sociale kanë ikonografi naziste dhe se grupet politike naziste e udhëheqin Ukrainën. Dojçe Vele shqyrtoi gjithashtu “provat” e disa imazheve që përshkruanin simbole neo-naziste të ushtarëve ukrainas, duke gjetur se ato ishin kryesisht mesazhe të rreme, të fabrikuara ose të shtrembëruara.

 

“Hahaganda”

Kur agjencitë e lajmeve dhe kontrolluesit e fakteve ekspozojnë gënjeshtra, dezinformata dhe spin, ngjarjet tragjike tallen për të minimizuar seriozitetin e tyre. Kjo quhet “Hahaganda” dhe është një nga armët e “fermave të trolleve”, ushtrisë së padukshme të Rusisë që lufton beteja kibernetike dhe mediatike dhe përhap propagandë anti-ukrainase. Shembuj të ngjarjeve të tilla janë tallja e atentatit në Salisbury (helmimi i ish-agjentit rus Sergei Skripal dhe vajzës së tij), tallja përmes segmenteve të tilla si “50 mënyra për të vrarë një disident“, tallja e ish-presidentit amerikan Barack Obama përmes përshkrimeve raciste, si dhe disa slogane më të famshme – të ngjashme me ato që ngjallin imazhe në Maqedoni – se Zelenski është “sorosonysh” (“Sosrosoid”), domethënë se buxheti i Ukrainës është i mbushur me fondet e Sorosit dhe të ngjashme.

 

“Kolaps i pashmangshëm”

Narrativa e fundit, e njohur edhe si “kolapsi i pashmangshëm” (i shoqërisë, identitetit dhe kombit), thotë se shtetet e synuara nuk kanë dështuar ende. Ky narrativë është kaq i suksesshëm sepse si shabllon mund të përshtatet shumë lehtë me situatën lokale, kështu që mund të prekë në mënyrë shumë efektive emocionet e shumë njerëzve.

Modele si BE-ja, që janë më të suksesshme se ajo ruse, paraqiten sikur janë në prag të luftës civile, ekonomia më e fuqishme e SHBA-së është në prag të kolapsit si në vitin 2018, lëvizja franceze e “jelekëve të verdhë” kërcënon të paralizojë sistemin financiar, pothuajse fillimi i një lufte civile në Suedi për shkak të emigrantëve etj.

Ndjenja e kërcënimit ekzistencial shkaktohet nga paraqitja e rreme e dënimit të afërt duke ekzagjeruar një problem, i cili duhet të nxisë qytetarin tipik t’i bashkohet luftës që premton utopi, duke rezultuar në qëndrime dhe lloje “aktivizimi” radikale apo ekstreme.

 

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari