Kundërspin: “Shoqëria e barabartë për të gjithë” e Osmanit nënkupton një Kushtetutë krejtësisht të re

Nga admin On Apr 16, 2024 0

Strategjia “Një shoqëri për të gjithë” është miratuar nga Qeveria dhe pranuar nga Kuvendi ose së paku është shqyrtuar dhe miratuar nga komisionet kyçe, në të cilat politikat janë udhëhequr nga BDI me LSDM-në dhe partitë e tyre më të vogla të koalicionit të shqiptarëve dhe të bashkësive të tjera etnike. Prandaj, ndryshimi i konceptit që na kushtoi – një shoqëri për të gjithë në një shoqëri të barabartë për të gjithë është një spin. Sidomos nëse shihni se kush sa mori për zbatimin e tij në fusha të ndryshme.

Shkruan: Teofil Blazhevski

Kandidati për president dhe ministri i Punëve të Jashtme, Bujar Osmani, në një takim me rastin e Ditës Botërore të Romëve, ka shprehur qëndrimin për të ardhmen e shoqërisë maqedonase, gjatë së cilës mund të regjistrohet një spin:

Duke e festuar këtë ditë, qëndroj para jush jo vetëm si kandidat për president të Republikës së Maqedonisë së Veriut, por si jurist i përkushtuar për krijimin e një shteti të barabartë, me mundësi të barabarta për të gjithë qytetarët.

Në këtë drejtim ai veçoi konceptet “një shoqëri për të gjithë” dhe “shoqëri e barabartë për të gjithë”.

Dallimi, siç tha ai, është se në të parën do të dominonë shumica, ndërsa në të dytin, pavarësisht nga numri i pjesëtarëve të një etnie të caktuar, të gjithë janë të barabartë në të drejta dhe privilegjet.

[Burimi: 360 Shkallë– Osmani/njoftim– data: 08.04.2024]

Kundërspin: Qëndrimi i Osmanit është një e vërtetë e shtrembëruar, sepse përmban një pretendim se koncepti i tij për “shoqëri të barabartë për të gjithë” ishte gjoja superior ndaj strategjisë ombrellë të miratuar tashmë të shtetit në lidhje me përfshirjen dhe integrimin e shoqërisë të quajtur “Një shoqëri për të gjithë”.

Sipas informacioneve të pakta të përcjella nga disa media, Osmani ka përshkruar shkurtimisht dallimet – në të parën (Një shoqëri…) do të dominohet nga shumica, ndërsa në të dytën, pavarësisht nga numri i anëtarëve të një etnie të caktuar, të gjithë janë të barabartë në të drejta dhe privilegje (Shoqëria e Barabartë…).

Fakti që Osmani dhe partia e tij BDI, gjatë ndryshimit të qeverisë në vitet 2016/2017, vendosën të bëjnë koalicion me LSDM-në pikërisht për shkak të kuptimit të nevojës së zhvillimit të multikulturalizmit, multietnicitetit, por në të njëjtën kohë edhe nevojës për tejkalimi i tendencave të ndarjes së shoqërisë dhe kthimi drejt trendit të integrimit dhe përfshirjes në të gjitha fushat e jetës. Në fund të fundit, fakti që ka pasur një program të tillë dhe një trend të tillë në vetë LSDM-në me përfshirjen e një numri të madh të shqiptarëve, turqve, boshnjakëve, serbëve dhe pjesëtarëve të tjerë të kombeve pakicë që jetonin në Maqedoni në vitin 2016/2017, përhapja e idesë/konceptit të një shoqërie për të gjithë bëri të mundur ndryshimin e ligjit ekzistues për përdorimin e gjuhëve, me të cilin, në kundërshtim me rekomandimet e Komisionit të Venecias të marra më vonë, gjuha shqipe de jure u bë gjuha e dytë zyrtare në të gjithë territorin e vendit dhe jo vetëm në ato pjesë ku jetojnë të paktën 20 për qind e shqiptarëve. Dhe kjo me një iniciativë që kaloi në Kuvend në të njëjtin vit kur BDI-LSDM mori pushtetin në vitin 2017 dhe me një ligj që u miratua në Kuvend në janar 2018 me 69 vota, mes kritikave dhe kundërshtimeve të forta se është antikushtetues, se tejkalon kornizën e Marrëveshjes së Ohrit, se tejkalon standardet e përcaktuara nga Këshilli i Evropës dhe se është e vështirë për t’u zbatuar (dy të fundit ishin vërejtje të Komisionit të Venecias a posteriori).

Edhe pse edhe sot e kësaj dite partitë e shqiptarëve në Maqedoni vazhdimisht kërkojnë ndryshim të Ligjit dhe Kushtetutës dhe ku 20 për qind e popullatës që përdorin gjuhë të ndryshme nga gjuha maqedonase shkruajnë, që gjuha shqipe të qëndrojë dhe kështu shoqëria të zyrtarizohet si dygjuhëshe dhe për rrjedhojë binacionale në vend të shumëkombëshe, tani Osmani thotë se qëndron për të gjithë dhe për konceptin “Shoqëri e barabartë për të gjithë”… që është pjesë e spinit për të cilin po shkruajmë.

Një shoqëri për të gjithë është shkruar dhe votuar nga BDI

Domethënë, duhet lexuar Strategjia Kombëtare Një Shoqëri për të Gjithë (2020-2022), Planet e Veprimit dhe zbatimi deri në vitin 2020, si dhe Strategjia Kombëtare për Zhvillimin e Ndërkulturalizmit dhe Kohezionit Social, me Planin e Veprimit 2024-2026, të miratuar nga Qeveria.

Në të parën thuhet:

Nevoja për këtë strategji në Republikën e Maqedonisë së Veriut ka lindur nga vlerësimet e përhapura se shteti funksionon përmes shoqërive të ndara. Një bosht primar i kësaj ndarjeje është përkatësia etnike (e cila shpesh përkon me ndarjen fetare). Kjo ndarje është vërejtur nga shumë organizata ndërkombëtare dhe organet e tyre, duke përfshirë Komisionin Evropian (KE), Komitetin Këshillues të Konventës Kuadër për Pakicat Kombëtare, si dhe mekanizma të tjerë monitorues të Këshillit të Evropës (KE) dhe Kombeve të Bashkuara (OKB), por edhe në analizat e kryera në nivel kombëtar… Për shembull, opinioni i fundit i Komitetit Këshillimor të Konventës Kuadër për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare (FCNM) i KiE rekomandon urgjentisht që shteti “të marrë të gjitha masat e nevojshme për të ndërtuar një shoqëri të integruar që bazohet fort në sundimin e ligjit, mbrojtjen e të drejtave të njeriut, duke përfshirë dhe të drejtat e pakicave, respektimin e diversitetit, si dhe për të refuzuar politikën ekskluziviste etno-nacionaliste që përforcon më tej formimin e shoqërive paralele”.

Si dhe:…

Gjuha dhe përdorimi i saj në secilën nga shtatë fushat strategjike është thelbësor për zhvillimin e konceptit të një shoqërie dhe ndërkulturalizmit. Gjuha është mjeti kryesor dhe sine qua non për komunikimin dhe ndërveprimin ndërmjet individëve, grupeve të ndryshme shoqërore dhe komuniteteve në vend. Përmes gjuhës shprehet dhe ushqehet identiteti dhe lidhet diversiteti në shoqëri. Për këtë qëllim duhet të promovohen vazhdimisht vlerat e pluralitetit gjuhësor dhe roli i tij koheziv.Strategjia thekson se është e nevojshme të sigurohen të gjitha kushtet për përdorim efektiv dhe cilësor të gjuhës maqedonase, të gjuhëve zyrtare dhe të tjera në të gjitha sferat në nivel kombëtar dhe lokal në përputhje me Ligjin për përdorimin e gjuhëve. (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 07/2019) dhe sipas Ligjit për përdorimin e gjuhës maqedonase.

Në Strategjinë e dytë 2024-2026 shkruhet:

Strategjia Kombëtare për Zhvillimin e Ndërkulturalizmit dhe Kohezionit Social 2024-2026 është plotësisht plotësuese dhe bazohet në Strategjinë e mëparshme Kombëtare për Zhvillimin e Konceptit të Një Shoqërie dhe Ndërkulturalizmit 2020-2022, miratuar në sesionin e 162-të të QRMV-së të mbajtur më 05.11. 2019 dhe e shqyrtuar nga Komisioni për Sistem Politik dhe marrëdhënie ndërmjet bashkësive në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë së Veriut,

Si dhe:

Gjithashtu, Strategjia Kombëtare për Zhvillimin e Ndërkulturalizmit dhe Kohezionit Social 2024-2026 bazohet tërësisht në parimin e barazisë gjinore dhe mosdiskriminimit si vlera themelore për respektimin e të drejtave të njeriut. Krijimi i mundësive të barabarta është obligim i gjithë shoqërisë dhe paraqet heqjen e pengesave për vendosjen dhe realizimin e barazisë ndërmjet grave dhe burrave dhe krijimin e kushteve për futjen e pjesëmarrjes së barabartë të grave dhe burrave në të gjitha sferat e jetës shoqërore.

Më tej për ndërkulturalizmin thuhet:

Në përgjithësi, në shumë dokumente të BE-së dhe Këshillit të Evropës, ndërkulturalizmi është i lidhur me vlera të tilla si të drejtat e njeriut, demokracia, kultura e paqes dhe dialogut, si dhe identiteti evropian. Në masën më të madhe, ndërkulturalizmi është një qasje që pritet të kapërcejë disa nga mangësitë e multikulturalizmit. Multikulturalizmi merret më shumë me parimet, rregulloret dhe politikat në një shoqëri multikulturore që njihen zyrtarisht…

Ndërsa, nga ana tjetër, shtohet roli i ndërkulturalizmit në edukimin e kulturave të komuniteteve të veçanta:

Interkulturalizmi, përveç përfshirjes së postulateve të deklaruara më parë të multikulturalizmit, i kushton vëmendje të veçantë ekzistencës së ndërthurur të komuniteteve të veçanta, interesave dhe aktiviteteve të tyre të përbashkëta që çojnë në praktika dhe kultura të reja në kontekstin e evolucionit të vazhdueshëm të kulturave dhe ekzistencës së përbashkët në të gjitha sferat e shoqërive moderne të larmishme. Qëllimi qendror i ndërkulturalizmit është të mundësojë gërshetim, bashkëpunim dhe (bashkë)ekzistencë aktive të përbashkët, duke pasur parasysh se në procese të tilla kultura dhe identitete të veçanta po zhvillohen dhe transformohen vazhdimisht dhe se ato mund të çojnë në krijimin dhe zhvillimin e të rejave…

Prandaj, ndryshimi i konceptit që na kushtoi – një shoqëri për të gjithë në një shoqëri të barabartë për të gjithë është një turp, veçanërisht kur pretendohet se strategjia tregoi joefikasitet…

Kush u përpoq kaq shumë!?

Rrotullimi shihet edhe nga fakti se nuk kërkohen arsyet e vërteta, varësisht se kush sa ka investuar dhe ka arritur të realizojë angazhimet në fusha të ndryshme të renditura në strategji. Këtu, për shembull, është ajo që shkruhet në strategjinë e dytë në lidhje me një nga fushat më të rëndësishme për të ushqyer një shoqëri gjithëpërfshirëse – arsimin:

Në rishikimin e Marrëveshjes Kornizë të Ohrit për Kohezion Social nga viti 2015, në lidhje me fushën e arsimit, theksohet se përkundër miratimit të disa dokumenteve strategjike për arsimin e integruar nga Qeveria e Republikës së Moldavisë, ndarja sipas etnisë Linjat mbetën të pranishme edhe në shkollat shumëgjuhëshe duke organizuar mësimin në turne të ndryshme për gjuhët e ndryshme në të cilat zhvillohet mësimi. Rishikimi thekson gjithashtu se studentët nga gjuhë të ndryshme në të cilat zhvillohet mësimi kryesisht komunikojnë me njëri-tjetrin përmes aktiviteteve jashtëshkollore, të mbështetura nga donatorë të huaj. Nga ana tjetër, si dobësi tjetër, evidentohet mosrespektimi i kritereve për vlerësimin e përmbajtjes së teksteve nga aspekti i multikulturalizmit dhe i barazisë gjinore, gjë që rezulton me tekste që nuk kontribuojnë në forcimin e kohezionit social. Fatkeqësisht, shumica e hulumtimeve tregojnë nevojën për ndërhyrje në këtë fushë për t’u mundësuar studentëve të njohin ata që janë të ndryshëm nga vetja dhe të ndërtojnë një qëndrim pranimi dhe respekti për të gjitha dallimet, jo vetëm nëpërmjet kontakteve të drejtpërdrejta, por edhe indirekte, nëpërmjet çfarë ofrohet në tekstet shkollore dhe nëpërmjet vetë kurrikulave dhe programeve.

Për ca kohë, disa vite që nga viti 2017. Departamenti i Arsimit, ndonëse ishte trajtuar gjerësisht në programin e tyre (të LSDM-së), udhëhiqej nga partnerët shqiptarë në koalicion që vetëm më vonë në vitin 2019 ose 2020 ta merrte LSDM-ja. Por deri në vitin 2022, kur Mila Tsarovska dështoi me iniciativa të ndryshme në respektimin e rekomandimeve të strategjisë, BDI-ja e mori sërish portofolin. Pra, partneri shqiptar në Qeveri pati një rol vendimtar për shumë vite, por nuk u panë reforma në procesin arsimor dhe fëmijët në arsimin fillor dhe të mesëm u larguan edhe më shumë.

Dhe për këtë nuk e ka fajin BDI-ja (dhe LSDM-ja) për strategjitë e “këqia”, por mungesa e vullnetit për të zbatuar dhe tejkaluar lajmet e rreme dhe dezinformatat, sidomos nga qarqet radikale konservatore, për të cilat, për shembull, BDI-ja vështirë se mund të lëvizin sadopak diskriminimin në pjesëmarrjen politike të barazisë mes burrave dhe grave.

(Për) Maqedoninë Federale

Së fundi, kur Osmani flet për një strategji të re “shoqëri të barabartë për të gjithë”, si strategji më e mirë se “një shoqëri për të gjithë”, ai duhet të jetë i sinqertë dhe të thotë para të gjithë votuesve në Maqedoni se kjo de fakto nënkupton një ndryshim të plotë të Kushtetutës në pjesën se si përcaktohet shteti. Kjo nënkupton ndryshimin e Kushtetutës në kuptimin e shteteve multietnike si Zvicra apo Belgjika, mbi një parim (kon)federal, reforma të sistemit parlamentar dhe të ngjashme.

Osmani nuk e thotë këtë pjesë – ridefinim i Kushtetutës. Dhe këtu tashmë ai do të bëhej kandidati i tretë për president që kërkon një gjë të tillë krahas kërkesës për ripërcaktim ose të paktën rishikim të Marrëveshjes së Prespës, pra pjesëve të përkthyera në Kushtetutë, siç pretendon kandidati i së Majtës. Profesoresha Biljana Vankovska kërkon hapjen e debatit dhe rivlerësimi i plotë i të gjitha pikave të dobëta në Kushtetutë, prandaj në vend të konsociativitetit duhet synuar një zgjidhje kushtetuese që do të bazohet në individin – diçka që reflektohet në performancat e Profesoreshës Gordana Siljanovska Davkova. Dhe nga ky aspekt, deklarata e Osmanit është spin.

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari