Kundërspin: “Blerja” e votave të pensionistëve nga VMRO-DPMNE me rritje lineare prej 5000 denarë është spin

Premtimi i Mickoskit ka elemente spin sepse nuk ka as një shpjegim bazë se si dhe nga do të mund të rriten pensionet bazë për 330 milionë euro për një vit, pa rrezikuar stabilitetin e Fondit dhe të sistemit pensional në përgjithësi. Sepse rritja e pensioneve do të pasohet me përshtatje të reja me inflacionin dhe me pagën mesatare, me të cilat pagesa totale e subvencioneve vetëm për pensionet do të arrijë mbi 700 milionë euro. Apo ndoshta nuk do të ketë rreshtime të reja? Sepse Trajko Sllaveski në të njëjtën kohë ka shpallur “kontratë të re shoqërore” me sindikalistët dhe pensionistët, në të cilën, në të njëjtën kohë, ka kërkuar që të jenë të moderuar në kërkesat e tyre!

 

Shkruan: Teofil Blazhevski

Kryetari i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski, në forumin e partisë, duke folur për pjesë të ofertës ekonomike të partisë për zgjedhjet e ardhshme parlamentare, në një moment iu referua pensioneve, në të cilat vërehet një spin:

Spin: Përmes një debati që kemi bërë brenda partisë në periudhën e kaluar dhe nëpërmjet informacioneve që kemi për gjendjen aktuale të buxhetit, por edhe për pritshmëritë për detyrimet në periudhën në vijim, mund të them se Qeveria e ardhshme e VMRO-DPMNE-së brenda një viti do t’i rrisë linearisht pensionet për 5.000 denarë për të gjithë pensionistët në Maqedoni. Dhe ky është një premtim që dua ta jap nga kjo foltore, nga kjo tribunë, se pensionistët brenda një viti nga zgjedhja e Qeverisë së VMRO-DPMNE-së do të marrin në mënyrë lineare rritjen e pensionit për 5000 denarë, theksoi Mickoski.

[Burimi: VMRO-DPMNE– Mickoski/web; data– 26.11.2023]

Kundërspin: Nuk është hera e parë që VMRO-DPMNE dhe LSDM kanë politika të ndryshme ndaj pensionistëve dhe nuk është hera e parë që para zgjedhjeve premtojnë shumë për këtë kategori të madhe të votuesve (mbi 330 mijë pensionistë), por ky premtim i Mickoskit është një spin dhe nuk është hera e parë nga VMRO-DPMNE. Spin është mbi të gjitha sepse nuk ka asnjë shpjegim se nga do të sigurohen ato para dhe çfarë për sistemin e pensioneve në përgjithësi dhe për stabilitetin e Fondit, i cili u fundos deri në 2018-2019 për shkak të politikës së keqe të Qeverisë së mëparshme.

Përkatësisht, Qeveritë e Nikolla Gruevskit bënë dy gabime kyçe me pensionistët dhe me fondin, që e sollën atë në një “gropë” dhe varësia prej 43.7 për qind të mjeteve të jenë nga Buxheti, në mënyrë që pensionet të paguhen në kohë. Ndër arsyet kryesore ishte ulja e bazës për pagesën e kontributeve nga pagat e destinuara për fondin pensional nga 21 nën 18 për qind dhe mbi të gjitha, vetëm 12 për qind e këtyre parave shkuan në shtyllën e parë të pagesave të pensioneve, pjesa tjetër shkoi tek e dyta, me të cilën ka pasur edhe abuzime, si fillimisht kur u prezantua efektivisht në vitin 2007 dhe më vonë dhe u zbuluan në vitin 2019.

Njëkohësisht nga viti 2013 filloi të zbatohet ligji i ndryshuar, me të cilin është bërë pajtimi në janar dhe korrik, me të cilin pensionistët rregullisht kanë marrë rritje prej së paku 600 denarë në vit ose dhjetë euro, por në vitet zgjedhore dhe më shumë, sepse inflacioni ishte i papërfillshëm dhe paga mesatare nuk u rrit ose u rrit ngadalë.

Kur pas ndërrimit të Qeverisë, Qeveria e re u përball me presionin nga nevoja e madhe e Fondit, duke rritur gradualisht normën e kontributeve me 0.5 pikë përqindje, pastaj 0.4 për qind, por mbi të gjitha duke ulur papunësinë në rreth 15 për qind dhe duke hapur vende të reja pune, arriti të stabilizonte Fondin dhe pagesat nga buxheti i shtetit për pagesën e rregullt të pensioneve nga Fondi filluan të ulen, nga gjysma e parave të nevojshme në rreth një të tretën, siç thonë ekspertët, me faktin se për shkak të rritjes së pensioneve në mars dhe shtator të vitit të ardhshëm, mjetet e ndara për pensione do të jenë më të mëdha për së paku 5,8 miliardë denarë ose diku nën 100 milionë euro (shih propozim-buxhetin për vitin 2024, fq.19), ndërsa në të njëjtën kohë të hyrat e Fondi për vitin 2023 pritet të jetë mbi 900 milionë euro. 

E gjithë kjo është trajtuar nga Vërtetmatësi, Portalb dhe Meta në produktet e tyre gazetareske në kohën e Gruevskit, por edhe më pas, duke përfshirë edhe spinin e vitit 2019, kur VMRO-DPMNE akuzoi për anulimin e tre rritjeve vjetore prej 600 denarë, si dhe fillimin e vitit 2022 kur VMRO-DPMNE propozoi ndryshimin e ligjit, i cili do të rrisë në mënyrë lineare pensionet e pensionistëve me 20 për qind. Për të cilat vetëm vitin e kaluar do të duheshin 87 milionë euro shtesë nga prilli deri në fund të vitit. Në fund të fundit, për matematikë më të saktë, si dhe për mendimin e ekspertëve për rritjen e pensioneve, dhe për të qëndruar stabil sistemi, mund të lexoni edhe opinionin e Finance Think nga Gushti 2023, ku konstatohet se:

Situata aktuale me financat e pensioneve nuk lejon rritje të pensioneve përtej shtrirjes së parashikuar ligjore.

Andaj, nuk është për t’u habitur ky ofertim parazgjedhor me votat e pensionistëve nga Mickoski, i cili u nxit nga protestat e pensionistëve nëpër komuna me kërkesë për rritje lineare, veçanërisht ajo para qeverisë dhe ambasadës amerikane, ku pensionistët praktikisht e shpallën ofertën e Mickoskit me kërkesat e tyre të theksuara publikisht për rritje lineare prej 5.000 denarë. 

 

Pensionistëve 80 euro plus në 2025 dhe më pas të jenë “të moderuar në kërkesa”

Por edhe një herë, përse kjo ofertë është spin? Para së gjithash, nuk ka asnjë sqarim se nga do të financohen ato 81 euro në mënyrë lineare për çdo pensionist apo 330 milionë euro në vit. Me 1,36 miliardë euro gjithsej për pensionet aktuale (shih propozimin e buxhetit për vitin 2024), kjo shumë do të bëhej afër 1,8 miliardë dhe të paktën 700-800 milionë euro subvencione direkte nga buxheti për Fondin. Aq sa është planifikuar për shembull për Fondin e Shëndetësisë, Mickoski edhe atje paralajmëron investime të reja.

Nga erdhën paratë nuk u sqarua as në tribunën e partisë nga informacionet publike në media, e as një ditë më vonë në paraqitjen mysafire të nënkryetarit të VMRO-DPMNE-së, Vlado Misajlovski, në 24 Analiza, i cili thjesht thotë se po të kishte 2 miliardë euro për Bechtelin dhe Enkën, do të duhej të gjendeshin para edhe për pensionistët!? Dhe kjo në kushtet kur VMRO-DPMNE shpall ulje të tatimit në fitim për më fitimprurësit, lexo bankat dhe të tjerët nga 10 në vetëm 5 për qind në vit! E cila është vetëm një pjesë e politikës së re tatimore të propozuar për uljen e taksave (u premtua një ulje dhe heqje e TVSH-së për shumë produkte).

Por, siç kanë vënë në dukje kolegët e tjerë, ka një kontradiktë tjetër, për të mos thënë spin, që e dëshmon spini i Mickoskit. Ndërsa njëri profesor Mickoski shpall 330 milionë euro deri në mesin e vitit 2025, profesori Trajko Sllaveski, një nga krijuesit kryesorë të politikave ekonomike të VMRO-DPMNE-së, në të njëjtën platformë shpall diçka tjetër. Se një kontratë e re sociale do të duhet të bëhet me sindikatat dhe pensionistët: 

Çfarë duhet bërë, cili është hapi i parë? Ne duhet të lidhim një kontratë të re sociale në bashkëpunim me sindikatat dhe shoqatat e pensionistëve. Qeveria duhet të angazhohet të japë llogari për çdo qindarkë, të reduktojë korrupsionin në zero, t’i bëjë shpenzimet efikase dhe efektive dhe të ketë sindikatat dhe shoqatat e pensionistëve  të moderuar në kërkesat e tyre për rritjen e pagave dhe pensioneve, sepse ne duhet të thyejmë këtë spirale, një luftë midis pagave dhe çmimeve.

Fjalët kyçe në “kontratën e re shoqërore” sipas Sllaveskit janë “korrupsioni në zero” dhe “llogaritja për çdo qindarkë”, për dallim nga “moderimi”, lexo modestia në kërkesat e sindikatave dhe pensionistëve.

Diçka që kjo Qeveri u thotë edhe pensionistëve dhe sindikalistëve. Pavarësisht kësaj, këto aktuale janë larg luftimit të korrupsionit apo mbajtjes së gjurmëve të çdo qindarke. Mirëpo, gjatë vlerësimit duhet pasur parasysh se premtimin e VMRO-DPMNE-së “korrupsion në zero”, askush nuk ka arritur ta realizojë askund. Edhe për të reduktuar denjësisht korrupsionin në përqindje të ulëta duhen vite. “Kontabiliteti për çdo qindarkë” mbetet si burim të ardhurash. Por ja, edhe VMRO-DPMNE-ja menjëherë nëse heq dorë nga rritja prej 78 për qind e pagave të zyrtarëve (që sipas përshtypjes së publikut nuk ishte e vështirë për ta kur e morën të gjitha partitë politike përveç njërës), ato 15-16 milionë euro në vit janë larg 330 milionëve të premtuara linearisht për pensionistët deri në vitin 2025 dhe më pas, kur kjo rritje do të jetë bazë, duhet të bëhen rregullime të mëtejshme me rritjen e kostos së jetesës dhe me pagën mesatare.

Me fjalë të tjera, realizimi i këtij premtimi është pothuajse i pamundur, sipas ekspertëve, pa rrezikuar stabilitetin e Fondit apo ndryshimin e sistemit të pensioneve. Pas kësaj, kërkesat jopopullore nga jashtë për të rritur moshën e pensionit do të bëheshin sërish realitet, ose përndryshe do të rriteshin kontributet nga pagat.

Për të gjitha arsyet e mësipërme, mund të vlerësohet se ky premtim parazgjedhor i Mickoskit ka në vete elemente mashtrimi që e cilësojmë si shtrembërim të së vërtetës, pra spin.

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari