Dy raporte zbulojnë një rrjet të gjerë të portaleve dezinformuese ruse

 

Shërbimi francez Viginum, si dhe rrjeti evropian kundër dezinformimit EDMO, në raportet e tyre përshkruan tërësisht rrjetin e strukturuar dhe të koordinuar rus të faqeve që përhapin dezinformata në Evropë dhe vende të tjera anembanë botës. Të krijuara sipas të njëjtit model, portalet publikojnë një numër të madh postimesh çdo ditë. Dhe postimet janë shpesh ose një kopje e shkarkuar e TASS-it ose nga RIA Novosti, ose nga burime të tjera të dyshimta. Tekstet shpesh janë plot me gabime gramatikore, sintaksore ose drejtshkrimore, gjë që është një shenjë se ato janë përkthyer duke përdorur mjete përkthimi në internet. Tani për tani, megjithëse ndikimi është i kufizuar dhe nuk dihet saktësisht se cili është qëllimi i këtij rrjeti, një nga hipotezat është se zgjedhjet për Parlamentin Evropian do të jenë në shënjestër.

Shkruar nga: Matej Trojacanec

Në shkurt të këtij viti, shërbimi francez Viginum ekspozoi një rrjet të strukturuar dhe të koordinuar rus të faqeve të krijuara në të njëjtin model, të cilat përhapën dezinformata në Evropën Perëndimore. Bazuar në këtë raport, Observatori Evropian i Mediave Digjitale (EDMO) së fundmi zbuloi se rrjeti ka metastazuar në të paktën 28 ​​vende të reja në mbarë botën, duke përfshirë vendin tonë dhe të gjithë fqinjët, përveç Serbisë.

Raporti Viginum: Kronologjia e rrjetit rus të dezinformimit

Viginum, një shërbim shtetëror teknik dhe operacional përgjegjës për monitorimin dhe mbrojtjen kundër ndërhyrjeve digjitale të huaja që është pjesë e Sekretariatit të Përgjithshëm të Francës për Mbrojtjen dhe Sigurinë Kombëtare, ka zbuluar një rrjet portalesh në internet që përhapin propagandë pro-ruse. Në rrjetin e ashtuquajtur “Portal Kombat”, ata gjetën 193 ueb sajte dhe në thelb të këtij operacioni është se të gjitha faqet kanë të njëjtin model: pamje jashtëzakonisht uniforme, emra shumë të ngjashëm të faqeve, përmbajtje të ngjashme ose ndonjëherë plotësisht të kopjuara. Konkretisht, përmbajtja shkarkohet kryesisht nga profilet e mediave sociale të portaleve ruse ose pro-ruse, nga blogjet, agjencitë ruse të lajmeve (RIA Novosti, TASS) dhe faqet zyrtare të internetit të institucioneve lokale.

Qëllimi i këtij rrjeti të portaleve është përhapja e dezinformatave. Siç thotë një raport i Viginum:

Qëllimi kryesor duket të jetë portretizimi i konfliktit ruso-ukrainas në një dritë pozitive, pra “operacioni ushtarak special”, dhe denigrimi i Ukrainës dhe liderëve të saj [p.sh. Familja e Zelenskit]. E shtyrë shumë ideologjikisht, përmbajtja [në këto faqe] vazhdimisht paraqet narrativa të pasakta ose mashtruese.

Nga ana tjetër, suksesi i këtyre faqeve, dhe rrjedhimisht suksesi i të gjithë rrjetit për të arritur një audiencë të gjerë, bazohet në disa teknika: përzgjedhje e kujdesshme e burimeve që përdorin në varësi të sistemeve të mediave lokale që synohen, automatizimi i operacioneve dhe përdorimi i të ashtuquajturës “optimizimi i motorit të kërkimit” ose optimizimi i shfletuesve.

Kronologjikisht, i gjithë operacioni nis në vitin 2013, rreth valës “Euromaidan” të protestave në Ukrainë. Pikërisht atëherë u krijua një rrjet faqesh, pothuajse në të njëjtin model, por duke u fokusuar më shumë në sistemet mediatike ruso-ukrainase me të njëjtin sisteem funksionimi (p.sh. crimea-news[.]com; piter-news[.]net; topnews kiev[.]ua;

Këto portale ndajnë të njëjtën pamje grafike, të njëjtat lloje burimesh dhe tituj të ngjashëm, që tregojnë ekzistencën e një administratori të përbashkët. Disa nga këto portale, veçanërisht ato që synojnë Ukrainën, tani janë joaktive, raporton Viginum.

Për më tepër, me fillimin e luftës në Ukrainë, u krijua i ashtuquajturi Sistemi mediatik “-news.ru”. Kjo do të thotë që faqet kanë të njëjtin shabllon, vetëm se, përsëri, vendndodhja ka ndryshuar (p.sh. lugansk-news[.]ru dhe kherson-news[.]ru).

Siç mund ta shihni, jo vetëm që duken njësoj, por synojnë qytetet dhe zonat që janë pikërisht në qendër të luftës. Konkretisht, zonat që Rusia aneksoi më 30 shtator 2022.

Fillimi i punës në faqet “-news.ru” të jep përshtypjen se është një “provë” përpara se të vendoset arkitektura për zgjerimin e mëtejshëm të rrjetit. Rrjedhimisht, lind iashtuquajturi i rrjeti “Pravda” (p.sh. Pravda-fr[.]com në frëngjisht; pravda-en[.]com në anglisht; pravda-de[.]com në gjermanisht, etj.

Përveç që kanë një emër domeni të ngjashëm, këto faqe interneti, të regjistruara më 24 qershor 2023, kanë karakteristika teknike identike: një adresë IP të përbashkët në një server të vendosur në Rusi, të njëjtën arkitekturë HTML, të njëjtën tabelë grafike dhe tituj, të njëjtat burime, shkruan në raportin Viginum.

Së fundmi, duhet theksuar aktiviteti, pra sasia e postimeve që kanë pasur këto faqe. Viginum monitoroi aktivitetet e pesë portaleve, për një kohëzgjatje prej vetëm tre muajsh (nga qershori deri në shtator 2023). Në atë kohë, të pesë portalet regjistronin mbi 152 mijë postime. Numri më i lartë në një nga faqet e përzgjedhura arriti në 1687 postime brenda një dite. Ky është një tregues i mëtejshëm se sa efektiv është procesi i publikimit masiv, në kurriz të cilësisë ose saktësisë së informacionit. Prandaj, është e qartë se qëllimi është që faqet dhe mediat sociale të vërshojnë me këto postime dhe të mjegullojnë sistemin mediatik.

Raporti i EDMO-s: Si po përhapet rrjeti i dezinformatave ruse

Që kur Vigidum ndau raportin deri më sot (10.05.2024), nuk kanë kaluar më shumë se tre muaj. Observatori Evropian i Mediave Digjitale (EDMO) zbuloi vetëm disa javë më vonë se rrjeti i ekspozuar nga Vigidum ishte përhapur në të gjithë botën, por ishte i përqendruar kryesisht në kontinentin evropian.

Sistemi i ri që ata po krijojnë është rrjeti i përmendur më parë “Pravda”. Siç shkruhet në raportin e EDMO, vendi i parë që synohet nga ky rrjet është Gjermania, më 22 shkurt 2023. Më pas, më 24 qershor 2023, krijohen versionet homologe në anglisht, frëngjisht, spanjisht dhe polonisht.

Fakti qendror që bie në sy në raport është se faqet janë regjistruar në fund të qershorit me një licencë që zgjat një vit. Përjashtim nga ky rregull është versioni gjerman i faqes, pasi është regjistruar më herët dhe ka një licencë dyvjeçare. Përgjigja se pse portalet u regjistruan pikërisht në qershor dhe pikërisht një vit më parë, është se nga data 6 deri më 9 qershor do të mbahen zgjedhjet parlamentare evropiane në vendet anëtare:

Atëherë mund të supozohet se krijimi i këtij rrjeti është një përpjekje për të ndikuar në diskursin publik, veçanërisht para zgjedhjeve të BE-së, duke filluar një fushatë për manipulim dhe ndërhyrje të informacionit të huaj (FIMI), thuhet në raportin e EDMO-s.

Siç shihet edhe nga ilustrimi, më 26 mars të këtij viti është regjistruar një rritje drastike e portaleve nga rrjeti “Pravda”. Në të njëjtën periudhë (20-26 mars 2024), “Pravda” u zgjerua edhe në vendet evropiane që nuk janë anëtare të BE-së – Norvegji, Moldavi, Bosnjë dhe Hercegovinë, Shqipëriadhe Maqedoni të Veriutt. dhe, u indentifikuan portale edhe jashtë Evropës, në Republikën e Afrikës Qendrore, Niger, Tajvan dhe Japoni.

 

Sipas raportit të EDMO-s, numri i postimeve në portalet e ndryshme “Pravda” ndryshon në mënyrë drastike. Për shembull, mbi 600 postime në orë u regjistruan në versionin shan, me një numër të ngjashëm postimesh në versionet angleze, gjermane dhe çeke. Ka shumë më pak postime në versionet holandeze, letoneze, sllovake dhe greke, ku regjistrohen 10-20 postime në orë.

Ndikimi i rrjeteve

Ndonëse rrjeti ka një vëllim të madh publikimesh që shpërndahen gjerësisht, ndikimi i faqeve të internetit të rrjeteve “Pravda”, siç shkruhet në raport, është shumë i vogël dhe në disa vende pothuajse nuk ekziston:

Është e mundur që [i gjithë] operacioni të jetë me strukturë të dobët. Dobësia e saj mund të jetë e paqëllimshme, por ka mundësi që ky të ishte një operacion i rrejshëm për të testuar reagimet dhe masat e marra nga autoritetet lokale dhe të BE-së për operacionet e ardhshme. Është gjithashtu e mundur që rrjeti i krijuar së fundmi të mund të përdoret në mënyrë më efektive në fazën tjetër, më afër datës së zgjedhjeve të BE-së.

Nëpërmjet këtyre shembujve shihet lehtë se si po zhvillohet mjeti i “luftës” me dezinformatat, nëpërmjet krijimit të portaleve dhe zgjerimit të tyre, fillimisht në tokën e Europës, e më pas në vendet e kontinenteve të tjera. Gjithashtu, nuk mund të lihet jashtë “evolucioni natyror” i teknologjisë së përdorur apo sofistikimi i operacionit. Kjo është arsyeja pse të dy raportet vënë në dukje se sa lehtë mund të krijohen rrjetet e informacioneve dhe, me ndihmën e automatizimit, “punojnë” me pak përpjekje dhe prodhojnë një numër të madh postimesh.

Nga ana tjetër, jo vetëm cilësia e ulët e teksteve, por edhe ndikimi i vogël që kanë është një lloj paradoksi. Megjithatë, mbetet për t’u parë nëse kjo do të vazhdojë edhe në periudhën para zgjedhjeve evropiane.

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari