Propaganda ruse në Maqedoni në vitin 2018: “Maqedonia e Bashkuar” si “pion” i “Rusisë së Bashkuar”
Dëbimi i fundit i pesë diplomatëve rusë nuk është dëbimi i parë i diplomatëve rusë nga Maqedonia. Për herë të parë, Maqedonia dëboi një diplomat rus në vitin 2018, kur u vërejt jo vetëm intensifikimi i ndikimit të propagandës ruse, por edhe një përpjekje për ndikim politik rus, përmes mbështetjes së klonit maqedonas të “Rusisë së Bashkuar”.
Shkruan: Zharko Trajanoski, analist mediatik
Ndikimi rus në Maqedoni nuk është vetëm përmes “sallatës ruse”
Edhe para fillimit të vitit 2018, Ambasada e Rusisë në Maqedoni tentoi të bënte shaka me “rritjen e ndikimit rus” duke publikuar një foto të “sallatës ruse”, e cila konsumohet më së shumti gjatë festave të Vitit të Ri. Por, sa i përket “ndikimit rus” dhe “skenarit ukrainas”, djalli e kishte marrë prej kohësh shakanë (shih analizën 1 dhe 2). Si në vitet e kaluar, në dhjetor 2017, propagandistët rusë publikuan parashikime të zymta për zhdukjen e Maqedonisë nga harta botërore dhe për ndarjen e Maqedonisë në mes Shqipërisë dhe Bullgarisë (Shikoni ANALIZËN E ANDREJ KORIBKO: A do të zhduket Maqedonia nga harta botërore në 2018?). Zëdhënësit vendas rusë, kanë përhapur parashikime apokaliptike se “Maqedonia është zgjedhur si vendi ku do të fillojë lufta e ardhshme, pra konflikti botëror mes NATO-s dhe Rusisë”.
Një muaj pas parashikimit të një “force të tretë” avangarde në Maqedoni, e cila do të luftonte për mbrojtjen e saj nga shkatërrimi, një kandidat i tillë doli në skenën politike. Ishte partia “Maqedonia e Bashkuar”, e cila mbrojti hapur një aleancë me Rusinë dhe bëri fushatë të zezë kundër NATO-s dhe BE-së.
“Maqedonia e Bashkuar” kundër “fashizmit” të NATO-s dhe BE-së
Menjëherë pas riemërtimit, përfaqësuesit e “Maqedonia e Bashkuar” i shpallën institucionet e NATO-s dhe BE-së si fashiste. Lideri i partisë me identitet të ri pro-rus e cilësoi NATO-n jo vetëm si “fashiste”, por edhe si “organizatë gjenocidale për maqedonasit me përpjekje për të ndryshuar emrin dhe identitetin tonë shekullor.” Në janar 2018 “Maqedonia e Bashkuar” propozoi që autostrada për në Greqi të quhet gjenocid në vend të miqësisë dhe kërkoi nga qeveria që të tërheqë kërkesën për anëtarësim në BE, në përputhje me qëllimin e saj strategjik për anëtarësim në Bashkimin Ekonomik Euroaziatik dhe partneritet strategjik me Rusinë. Po ashtu, “Maqedonia e Bashkuar” njoftoi se ka filluar procedura në Kuvend kundër anëtarësimit të Maqedonisë në NATO, me të cilën sigurohet “mbijetesa e Maqedonisë dhe maqedonasve”.
Përderisa mediat përhapën zëra se maqedonasit preferojnë presidentin rus si lider të tyre, ambasadori rus Shçerbak pohoi se Rusia as nuk ka ndërhyrë dhe as nuk ndërhyn në punët e brendshme të Maqedonisë. Ndërsa Lavrov paralajmëroi se zgjerimi i NATO-s me Maqedoninë ishte gabim, lideri i “Maqedonisë së Bashkuar” po përpiqej të mobilizohej politikisht me mesazhe dezinformuese antishqiptare dhe me mesazhe kundër “kërkesës fashiste për ndryshimin e emrit dhe identitetit për anëtarësim në Union”.
Baçev publikoi edhe dy letra të hapura. Letra e parë i drejtohej kryetarit të KE-së, në të cilën ai dërgoi mesazh se Maqedonia “nuk e sheh të ardhmen e saj në BE dhe NATO dhe nuk i ndan vlerat tuaja liberale në kundërshtim me ligjet natyrore…”. Letra e dytë i drejtohej Putinit, në të cilën Baçev e uroi për fitoren, duke e falënderuar për mbështetjen e Rusisë dhe duke shprehur besimin se në mandatin e tij “Republika e Maqedonisë do të fitojë një aleancë strategjike historike me Rusinë dhe anëtarësimin në Bashkimin Ekonomik Euroaziatik“.
Ofensiva propagandistike e Rusisë kundër NATO-s dhe BE-së
Në shkurt dhe mars të vitit 2018 tashmë ishte e dukshme që propaganda pro-ruse në Maqedoni ishte në “ofensivë” politike. Për shembull, në emisionin e atëhershëm më të ndjekur “Vetëm e vërteta” më 20 shkurt 2018, dy propagandistë pro-rus “debatuan” me temën “A ka Maqedonia alternativë përveç BE-së dhe NATO-s?”. Të ftuarit ishin të vetmit që bënin fushatë negative kundër BE-së dhe NATO-s, për të denigruar qeverinë properëndimore dhe për të tallur përkrahësit e anëtarësimit në NATO dhe BE. Në të njëjtin emision përfaqësuesi i “Maqedonia e Bashkuar” dërgoi mesazhe të qarta antishqiptare se shqiptarët “do të kenë dy mundësi – ose të fillojnë të mësojnë rusisht ose të mësojnë notin dhe këtë e them shumë seriozisht”. I ftuar në të njëjtin emision debatues në fillim të marsit 2018 ishte edhe lideri i “Maqedonia e Bashkuar” Baçev, i cili deklaroi se “aleanca strategjike me Rusinë siguron mbijetesën dhe të ardhmen e Maqedonisë”. E ftuar në “Vetëm e vërteta” në mars ishte kolumnistja, profesoresha Biljana Vankovska, si nënshkruesja e parë e proklamatës manipuluese të intelektualëve që kërkuan ndërprerjen e negociatave për emrin. Vankovska, autore e kolumnës “Çmim Nobel për Putinin: E, pse jo? (në “Ruska reç”), më parë ka promovuar sloganin “JO NATO-s, qoftë edhe nën emin kushtetues!”.
Me gjithë tentativat për të frikësuar me “shqiptarizim brutal”, “Maqedonia e Bashkuar” vazhdimisht luante në kartën “antifashiste”, duke e paraqitur “Perëndimin” si fashist. Kështu, në seancën propagandistike në të cilën folës nderi ishte propagandisti dhe gjeopolitiku rus Aleksandër Dugin, zëdhënësi i “Maqedonia e Bashkuar”, Vllahov Micov, edhe përhapte dezinformata për numrin e shqiptarëve në Maqedoni (“13.6% pakicë”), edhe njolloste Perëndimin si fashist, qëllimi i të cilit është ta shkatërrojë botën sllave: “Për momentin, SHBA, NATO dhe BE formojnë Rajhun e katërt fashist, paraardhësi i të cilit është hitleriani i tretë… qëllimi i këtyre hitlerianëve të rinj është shkatërrimi i plotë i botës sllave të udhëhequr nga Rusia ...”.
“Maqedonia e bashkuar” dhe Dugin i ofruan publikut maqedonas jo vetëm propagandë negative ndaj Perëndimit dhe liberalizmit, por edhe njëalternativë politike në Bashkimin Euroaziatik dhe “vëllazërinë sllave” (shih më shumë: Propagandisti Dugin, satanizimi i Perëndimit dhe apologjia e imperializmit rus).
Ofensiva propagandistike vazhdoi pas fitores së Putinit në zgjedhje, kur Mirka Velinovska në kolumnën e saj “Rusia ndryshon botën” denigroi “nomenklaturën politiko-elitare perëndimore euro-atlantike” si një “fis vulgar, vandal” dhe “një koleksion i të egërve me qendër në Bruksel“. Velinovska e përshkroi kryeministrin maqedonas si “shembullin më vulgar, por edhe një dëshmi të gjallë të paradigmës së vlerave të Perëndimit të paqytetëruar të vandalizuar” dhe akuzoi “broilerët euroatlantikë” për aleancë “me komplotin militant fashist euro-amerikan kundër Rusisë“.
Zëdhënësit zyrtarë të Rusisë nuk i kanë kursyer shpifjet ndaj NATO-s. Pas mesazhit të Lavrov se “zgjerimi i NATO-s me Maqedoninë është gabim”, pasoi deklarata e Ministrisë së Jashtme ruse se “planet për ta futur Republikën e Maqedonisë në NATO mund të kenë pasoja negative për sigurinë rajonale dhe marrëdhëniet dypalëshe”. Në përndjekjen kundër NATO-s u përfshi edhe ambasadori rus Shçerbak me mesazhin se “NATO nuk është shkollë për paqeruajtësit, por bllok ushtarak-politik agresiv fajtor për shumë ndërhyrje ushtarake”.
Pasi Maqedonia dëboi një diplomat rus më 26 mars 2018 për shkak të “rastit Skripal” dhe kalimin e vijave të kuqe, Moska reagoi ashpër, duke paralajmëruar se “përgjegjësia për pasojat e kësaj lëvizjeje do të bartet plotësisht nga pala maqedonase”.
Ambasadori rus fillimisht në një kolumnë konstatoi se “Maqedonia ishte pjesë e vendeve që i dorëzohen kësaj psikoze anglo-saksone dhe në dëm të interesave të vendit të tyre marrin vendime të nxituara që ndërlikojnë marrëdhëniet me Rusinë”. Më pas, në një konferencë për media, Shçerbak lëshoi një paralajmërim kërcënues se “Maqedonia do të jetë objektiv legjitim i Rusisë në rast konflikti me NATO-n”, për të cilën kryeministri Zaev komentoi se Maqedonia nuk dëshiron grindje me Moskën.
Partia “Maqedonia e Bashkuar” dënoi dëbimin e diplomatit rus dhe thirri një tubim para ambasadës ruse, në të cilin i thanë ambasadorit rus se populli maqedonas dëshiron të jetë pjesë e Bashkimit Euroaziatik dhe se në BE duan vetëm “maqedonasit e korruptuar, që paguhen me para të huaja”.
Propaganda ruse para Marrëveshjes së Prespës: Përpjekje për të përdorur kontestin e emrit
Pak para lansimit të versionit maqedonas të “Rusisë së Bashkuar”, deklarata e ministrit të Punëve të Jashtme rus Sergej Lavrov më 15 janar 2018, lidhur me zgjidhjen e mundshme të “kontestit për emrin” shkaktoi valë të vërteta mediatike. Pasi disa media raportuan se Rusia do të pranojë çdo ndryshim emri (Lavrov: Do të pranojmë emrin që do të bihet dakord mes Athinës dhe Shkupit / Lavrov: Do të pranojmë çdo emër të ri të Maqedonisë / “Rusia në anën e Greqisë, kërkon që Maqedonia të ndryshojë emri “), ambasada ruse paralajmëroi në një postim në Twitter se mediat maqedonase manipuluan, përkatësisht përhapën një interpretim të rremë të fjalëve të Lavrov (u publikua edhe një transkriptim i deklaratës së Lavrov). Megjithatë, disa nga mediat e interesuara theksuan me të drejtë se ajo që u raportua nga Lavrov në mediat maqedonase, ishte në fakt një citim nga faqja ruse “RussiaToday“, ku gjatë konferencës për shtyp të Lavrov u publikua lajmi i shkurtër në vijim: “On the naming row between Greece and Macedonia, Lavrov says Russia would abide by any decision made in the Macedonian constitution, should that happen“(RТ). Më vonë, edhevambasadori rus Shçerbak, në promovimin e ekspozitës “Moska sot” (28.02.2018), theksoi se “Greqia dhe Maqedonia kanë të drejtën e një zgjidhjeje që i përshtatet të dyja palëve”.
Megjithatë, pas deklaratave kundërthënëse të Lavrov dhe interpretimeve politike për shfaqjen e një “force të tretë”, partia margjinale “Lëvizja Popullore për Maqedoninë” vendosi të riemërohet “Maqedonia e Bashkuar” dhe të kundërshtojë anëtarësimin në NATO dhe BE, për Aleancën me Rusinë dhe anëtarësimin në Bashkimin Euroaziatik. “Maqedonia e Bashkuar” dhe zëdhënësit e tjerë pro-rusë theksuan nevojën e ruajtjes së emrit kushtetues me çdo kusht, gjë që mund të interpretohet si tregues se Rusia ende po përpiqet të përdorë kontestin e emrit për të arritur qëllimet e saj strategjike në Maqedoni dhe në Ballkan. Në atë drejtim u interpretua edhe mbështetja e Savinit dhe Duginit për ruajtjen e emrit, vizitë që disa analistë e interpretuan si “akt hibrid”.
Pas dëbimit të diplomatit rus në mars, ambasada ruse reagoi në Twitter në përgjigje të një deklarate të nënpresidentit të VMRO-DPMNE-së, Aleksandar Nikolovski se “Maqedonia duhet të jetë anëtare e BE-së dhe NATO-s” dhe se “Partneri ynë nuk është Moska, partnerë tanë janë Brukseli, Londra dhe Uashingtoni“:
Sipas Aleksandar Nikolovskit, Moska nuk ishte partnere e VMRO-DPMNE-së. Qëndrim i shquar.
Според @AlexandarMKD #Москва не била партнер за @VMRO_DPMNE – за разлика од Лондон, Брисел и Вашингтон. Забележителен став https://t.co/PezPdTKQdY
— Посольство России МК (@Russian_Emb_MKD) March 28, 2018
Ambasadori rus Shçerbak gjithashtu e interpretoi deklaratën si reflektim të “politikës jokonsistente të një pjese të udhëheqjes së VMRO-DPMNE“, e cila “çoi në humbjen e pushtetit të VMRO-DPMNE“. Në kundërshtim me deklaratën “partneri ynë nuk është Moska”, Shçerbak tregoi se ai njeh shumë nga anëtarët e partisë së Nikoloskit, të cilët ishin “të disponuar për të zhvilluar marrëdhënie konstruktive dhe partneriteti me Rusinë”.
Për shkak të deklaratës “partneri ynë nuk është Moska”, VMRO-DPMNE dhe lideri i saj u vunë në shënjestër të shpifjeve nga propagandistët rusë në Maqedoni, të cilët paralajmëruan “shpërbërjen e VMRO-DPMNE-së”. Kloni maqedonas i “Rusisë së Bashkuar” synoi gjithashtu “banditë nga VMRO-DPMNE dhe LSDM“, duke bërë thirrje për zgjedhje të parakohshme që njerëzit të vendosin “nëse janë për NATO-n dhe BE-në apo për Rusinë dhe BEE-në“.
Ndërsa ambasadori rus sugjeroi statusin e neutralitetit ushtarak dhe shfaqi shqetësim për maqedonasit me mesazhin “Nuk duam që NATO t’i përdorë maqedonasit si mish topash”, lideri i “Maqedonia e Bashkuar” dërgoi mesazhe antishqiptare. Baçev kërkoi revokimin e njohjes së Kosovës, duke i kërkuar ministrit të jashtëm që “të fillojë të mësojë rusisht me bashkatdhetarët e tij shqiptarë dhe që shqiptarët radikalë të mësojnë të notojnë“.
Ndryshe nga pretendimet e ambasadorit rus (Shçerbak: Gënjeshtra propagandistike janë pretendimet se Rusia po ndërhyn në kontestin e emrit), lideri i klonit maqedonas të “Rusia e Bashkuar” u përpoq të shfrytëzojë sa më shumë mosmarrëveshjen për emrin për promovimin e tij dhe mobilizimi partiak. Madje Baçev tentoi t’i dërgonte një letër Ambasadës greke për Tsipras me një mesazh se “populli maqedonas dhe shumica e qytetarëve të Republikës së Maqedonisë nuk qëndrojnë prapa asnjë marrëveshjeje ndërmjet Republikës së Maqedonisë dhe Republikës së Greqisë për ndryshimin e emrit dhe identitetit maqedonas”. Gjithashtu në letër Baçev theksoi se “ne të ardhmen tonë nuk e shohim në BE dhe NATO, por në një aleancë strategjike me Rusinë dhe anëtarësim në Bashkimin Ekonomik Euroaziatik”. “Maqedonia e Bashkuar” po përpiqej të promovohej si partia e vetme kundër ndryshimit të emrit, gjë që u duk qartë nga video e postuar në faqen e tyre në Facebook me titull: “Mickovski dhe Zaev janë për ndryshimin e emrit”.
Në të njëjtin muaj kur ambasadori rus në një kolumnë pohoi se Rusia po akuzohej pa prova për “përpjekje të pretenduara për të destabilizuar Maqedoninë” dhe se po bënte gjithçka “për të penguar integrimin e vendit në NATO”, kreu i “Maqedonia e Bashkuar” u mburr se jo vetëm që ishte në një vizitë partiake në Rusi, por edhe se si parti e kaluan me sukses stërvitjen ruse. Duke folur për Star TV, Baçev tha se ka pasur takime në Dumën Shtetërore të Rusisë, me drejtuesit e lëvizjes euroaziatike Dugin dhe Savin, por edhe me përfaqësues të “partisë sonë të ngushtë Rusia e Bashkuar”.
Falë “stërvitjes ruse” nga ndihmësi i Duginit, Baçev pohoi se do të mposhtin “politikat katastrofike të partisë ‘Varrosje për Maqedoninë” e përbërë nga LSDM dhe VMRO-DPMNE” dhe se ata ishin të gatshëm të marrin pushtetin dhe të sqarohen me të gjithë “tradhtarët e kombit”. Edhe “trajnuesi” Leonid Savin nga Rusia konfirmoi në mënyrë profetike se “qeveria e re që do të jetë e Maqedonisë e Bashkuar duhet të ruajë unitetin e vendit”.
Propaganda ruse pas Marrëveshjes së Prespës: Përpjekje për destabilizim
Në qershor 2018, Baçevi i “trajnuar” filloi të diskreditojë negociatat me Greqinë si “festë private e Zaevit dhe Tsipras për një marrëveshje për ndryshimin e emrit” dhe parashikoi se “as ndryshimi i emrit nuk do të bëhet dhe as Maqedonia nuk do të bëhet anëtare e NATO-s“.
Pasi u bë e qartë më 12 qershor 2018 se do të nënshkruhet marrëveshje me Greqinë, tifogrupi “Komitët” të klubit sportiv “Vardar” në pronësi të Sergei Samonenkos – Konsull Nderi i Federatës Ruse, bëri thirrje për protestë masive dhe dërgoi mesazh kërcënues për të gjithë të përfshirët në ndryshimin e “emrit tonë shekullor”: “Do të vijmë pas jush dhe familjes suaj!”, thuhet në postimin e “Komitëve”, të cilët publikuan foto me sloganin “mallkuar qofshin tradhtarët, që tradhtuan popullin e tyre”.
“Komitët” në “komunikimin” e tyre politik pretendonin se vendi ishte “sulmuar ashpër nga agresorët e brendshëm dhe të huaj, të cilët duan ta ndryshojnë atë me dhunë dhe metoda gjenocidale; identitetin, kombin, gjuhën, historinë…” dhe bënë thirrje për revolucion.
Në të njëjtën kohë, ministri rus Lavrov shprehu shpresë se “marrëveshja do të ketë mbështetje të gjerë popullore“, gjegjësisht, se do të mbështetet edhe nga Rusia “nëse marrëveshja për emrin mbështetet nga qytetarët e të dy vendeve“. Nënkryetari i VMRO-DPMNE-së dhe disa media interpretuan se “Lavrov e mbështeti marrëveshjen” dhe “përshëndeti riemërtimin në Maqedonia e Veriut“, gjegjësisht se u ndalua mbështetja e Rusisë “vëllazërore” për emrin (Kaq ishte “mbështetja” e Rusisë “vëllazërore” për emrin – Lavrov në shoqërinë e Kozijas përshëndeti marrëveshjen).
Megjithatë, ambasada ruse në një postim në Twitter sqaroi se:
Fatkeqësisht, disa media vazhdojnë të përhapin interpretime tendencioze dhe lajme të rreme për qëndrimet e Rusisë për çështjen e emrit të Republikës së Maqedonisë.
Një propagandist i shquar rus të nesërmen madje e ka vënë në shënjestër personalisht nënpresidentin e VMRO-DPMNE-së si një “gënjeshtar dhe spiner”.
Në një dalje televizive, Baçev pohoi se “Ishte një gënjeshtër e madhe se Lavrov ra dakord për ndryshimin e emrit” dhe se “ai spin u bë nga ato media soroside në vend” (edhe pse interpretimi më i qartë se “Lavrov mbështeti marrëveshjen” ishte nga nënkryetari i VMRO-DPMNE-së). Dhe pastaj Baçev i vendosi LSDM-në dhe VMRO-DPMNE-në në të njëjtin kamp si parti pro NATO-s: “Në njërën anë janë VMRO-DPMNE dhe LSDM, të cilat thonë “NATO dhe BE nuk kanë alternativë, nga ana tjetër ne themi aleancë strategjike me Rusinë”. Në të njëjtin emision televiziv, të drejtuar nga një zëdhënës i njohur pro-rus, i ftuari tjetër, Aleksandër Stankovski, promovoi orientimin euroaziatik si ideologji dhe satanizoi Perëndimin dhe liberalizmin, duke cituar Dugin:
… atë që Dugin e quan herën e katërt, teoria e katërt ideologjike ose politike. Pra liberalizmi, që zgjat tashmë 200 është gati, nuk jep rezultate, jep degjenerim, jep probleme, krijon luftëra të panevojshme në botë, krijon dominim që është SATANIK.
Një ditë para nënshkrimit të Marrëveshjes së Prespës, “Maqedonia e Bashkuar” e shpalli atë “tradhti kombëtare dhe krim të rëndë ndaj popullit maqedonas”, dhe njoftoi se “qeveria e re ligjore e Maqedonisë së Bashkuar do ta anulojë menjëherë një marrëveshje të tillë”. “Maqedonia e Bashkuar” në ditën e nënshkrimit të marrëveshjes i ka përkrahur “komitët”, të cilët thirrën protesta masive, duke kërcënuar sërish: “Ne jemi komitët dhe do t’ju gjejmë, e të tjerat i keni lexuar në librat shkollor të historisë”. Grupi radikal “Tvrdokorni” u vu në dispozicion të presidentit Ivanov “në mbrojtje të atdheut tonë”, i cili më herët e kishte quajtur “të dëmshme” marrëveshjen me Greqinë dhe kishte paralajmëruar se nuk do ta nënshkruante atë.
Në protestën para Kuvendit më 17 qershor 2018, e cila ishte e mbushur me gjuhë urrejtjeje dhe kërcënime eksplicite për dhunë, “komitët” thyen kordonin policor dhe lideri i “Maqedonia e Bashkuar”, Baçev me flamurin rus u ngjit mbi një makinë policie. Ministria e Brendshme tha se “disa nga protestuesit përdorën eksploziv dhe shtynë me forcë gardhin mbrojtës, duke u përpjekur të futeshin me forcë në Parlament“, dhe qeveria dërgoi mesazh se “nuk do të lejohet përsëritja e 27 prillit“. Më pas u bë publik informacioni nga kryeministri se rebelët ishin paguar nga biznesmenë grekë dhe se zyrtarët rusë kishin inkurajuar protestat dhe dhunën. Gazetarët investigativë raportuan për marrëdhënie inkriminuese midis biznesmenit rus, partisë “Rusia e Bashkuar”, grupit të tifozëve “Komitët” dhe pronarit të Klubit të Futbollit “Vardar” (konsull nderi i Rusisë).
Pasi lideri i “Maqedonia e Bashkuar” valëviti flamurin rus gjatë protestave të dhunshme para Kuvendit, në mënyrë propagandistike u vu në shënjestër si “kali i Trojës” dhe instalim i LSDM-së, nga media të afërta me VMRO-DPMNE-në. Partia e Baçevit reagoi ashpër kundër “gazetarë jeniçerë dhe mercenarëve , dikur të Gruevskit, tani të Mickoskit”.
Në fjalimin para Kuvendit më 18 maj 2018, Baçev përçmoi Marrëveshjen e Prespës si një “festë private”, ngjashëm si propagandisti pro-rus Milenko Nedelkovski, i cili e quajti atë “festë private të kryeministrave grekë dhe maqedonas“. Baçev më pas siguroi grupet protestuese se “nuk ka marrëveshje ndërkombëtare” dhe se “Maqedonia as nuk do të bëhet anëtare e NATO-s dhe as nuk do të ndryshojë emrin e saj...”.
Mirëpo, realitetin e mohon profesori universitar i së drejtës ndërkombëtare në Fakultetin Juridik në Universitetin Ndërkombëtar Sllav “Gavrilo Romanoviç Derzhavin”. Në vazhdim të analizës do të shohim se si pikërisht falë Marrëveshjes së Prespës, Maqedonia u bë anëtare e NATO-s pas ndryshimit të emrit kushtetues, përkundër rritjes së ndikimit rus gjatë referendumit dhe procesit të ndryshimeve kushtetuese.
Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari