Pesë narrativat dezinformuese më të përdorura rreth Ukrainës shtrembërojnë imazhin e “viktimës dhe agresorit”

Pak ditë më parë u publikua në Bruksel Raporti i Parë për manipulim me informacione të huaja dhe kërcënimet për ndërhyrje nga Shërbimi Evropian i Veprimit të Jashtëm (EEAS), në të cilin për periudhën tetor-dhjetor 2022 janë evidentuar 100 incidente të tilla, ku pjesa më e madhe vjen nga Rusia, e ndjekur nga një pjesë më e vogël nga Kina. Ai gjithashtu vë në dujje pesë narrativat kryesore që u përdorën rreth agresionit kundër Ukrainës në fund të vitit të kaluar

 

Raporti, i pari i këtij lloji, iu prezantua zyrtarëve të lartë politikë dhe ekspertëve nga e gjithë bota në një konferencë të quajtur “Pas dezinformatave: Përgjigja e BE-së ndaj kërcënimeve të informacionit të huaj“, organizuar nga Shërbimi Evropian i Veprimit të Jashtëm (EEAS) dhe Përfaqësuesi i Lartë dhe Zëvendës Presidenti i KE Jose Borrell, njoftoi KE.

Në përmbledhjen e raportit (fq. 5), theksohet se numri më i madh i 100 incidenteve të zbuluara nga tetori deri në dhjetor 2022 (incidentet quhen FIMI – Foreign Information Manipulation and Interference), u dominua nga pushtimi rus ndaj Ukrainës, ndërsa në 33 incidente objektiv i sulmit të drejtpërdrejtë ishin përfaqësues të Ukrainës. Në 60 nga 100 incidentet e dezinformimit, motivi kryesor ishte mbështetja për pushtimin.

Përveç kësaj, është vërtetuar se si Rusia ashtu edhe Kina përdorin rrjetet e tyre diplomatike për përhapjen e dezinformatave, ku ai rus përdoret për të gjitha temat, kryesisht rreth Ukrainës, ndërsa ai kinez përdoret më së shumti për marrëdhëniet e Kinës me SHBA-në.

Gjithashtu thuhet se teknikat e imitimit janë përsosur më së shumti në mediat e shkruara apo kanalet televizive dhe se në incidentet e dezinformimit të FIMI, siç quhen në raport, teknikat më të përdorura bazohen në foto dhe video të prodhuara me çmim të ulët dhe të shpërndara në masë.

Raporti i parë i EEAS zbuloi gjithashtu se operacionet e dezinformimit janë shumëgjuhëshe:

Incidentet nuk ndodhin vetëm në një gjuhë; përmbajtja është përkthyer dhe transmetuar në shumë gjuhë. Të paktën 30 gjuhë u përfshinë në incidente, 16 prej të cilave janë gjuhë të BE-së. Rusia përdori një larmi më të madhe gjuhësh sesa aktorët kinezë, por 44% e përmbajtjes ruse synonte popullsinë rusisht-folëse, ndërsa 36% synonte popullsinë anglishtfolëse, sipas përmbledhjes së raportit.

Si përgjigje të gjetjeve të tilla në raport, veçanërisht se rrjetet diplomatike ruse dhe kineze janë duke u përdorur për përhapjen e dezinformatave në rreth 30 gjuhë, 16 prej të cilave janë gjuhë të vendeve anëtare të BE-së, Borel njoftoi në Konferencë se “të gjitha delegacionet tona (BE) në mbarë botën do të jenë të pajisur me ekspertë kundër dezinformimit, në mënyrë që zëri ynë të dëgjohet më mirë” (në fund të fjalimit të Borelit).

Dy narrativat kryesore janë një ‘pasqyrë e përmbysur’

Ajo që mund të ndihmojë për të njohur më shpejt ose të paktën dyshim për vërtetësinë e një lajmi, një sërë lajmesh për një ngjarje etj, janë narrativat kryesore të identifikuara në periudhën raportuese nga tetori deri në dhjetor të vitit të kaluar. Në faqen 19 të Raportit janë renditur sipas frekuencës së përdorimit në një shkallë nga më e përdorura në më pak të përdorur në kontekstin e 100 incidenteve të konsideruara.

Narrativi i parë dhe i dytë më i përdorur më i shpeshtë mund të quhet “pasqyrë e përmbysur ose e reflektuar”. Në shumicën e incidenteve, narrativa kishte për qëllim fajësimin e Perëndimit, në kuptimin që vendet e botës demokratike janë ato që kanë synime armiqësore dhe agresive ndaj Rusisë:

Narrativa më e zakonshme në incidentet e analizuara ishte “Perëndimi është agresor ndaj Rusisë”, i cili përdor mesazhe që portretizojnë Perëndimin si antagonist ndaj Rusisë, duke e shtyrë Ukrainën në luftë, duke provokuar dhe duke përfituar nga ajo luftë, duke e drejtuar kundër mobilizimit ushtarak dhe përfshirja në veprime që ndezin tensionet midis Ukrainës dhe Rusisë. Ky sajim u vëzhgua në 17 incidente.

Narrativa tjetër e vërejtur nga përdorimi i shpeshtë është gjithashtu një ndryshim i roleve, por këtë herë, vetëm midis Rusisë dhe Ukrainës:

“Ukraina është agresori që synon Rusinë. Kjo narrativë e portretizon në mënyrë të rreme Ukrainën si një vend që ka provokuar dhe kërkuar luftë, ka kryer mizori, krime lufte dhe gjenocid, dhe ka vendosur ose planifikuar të vendosë armë dhe instalime kimike/bërthamore.”

Një sajim i tillë u regjistrua në 15 nga 100 incidente. Në të njëjtin numër incidentesh, janë identifikuar histori me një sfond që do të tregonte se ata që vendosin sanksionet vuajnë ose do të pësojnë dëmin më të madh nga sanksionet kundër Rusisë:

Narrativa “Sanksionet kundër Rusisë japin kundërefekte”, duke theksuar pasojat e supozuara negative të sanksioneve ndaj vendeve perëndimore dhe vendeve të tjera, me fokus të veçantë në krizën ushqimore dhe energjetike si dhe në inflacionin, u shfaq gjithashtu në 15 incidente. Vlen të theksohet se ky grup narracionesh përfshin edhe mesazhe që pretendojnë se krizat aktuale shkaktohen nga vendet perëndimore dhe sanksionet e tyre (në dekadat pas nesh).

Hipokritët janë në Perëndim dhe Ukraina është një shtet nazist

Dy narrativat e fundit janë një variant i dy të parave. Qëllimi është që edhe një herë të fajësohet ekskluzivisht në anën tjetër. Pra, sajimi i katërt lidhet me hipokrizinë e botës perëndimore:

Narrativa e katërt më e zakonshme është “Perëndimi është hipokrit” dhe përfshin të gjitha mesazhet që portretizojnë në mënyrë të rreme të gjitha entitetet perëndimore si abuzues të të drejtave themelore (të ashtuquajtura njerëzore), të cilët kryejnë fushata dezinformuese, të cilët janë të korruptuar, janë kolonialistë, janë rusofobikë ose kinezpofobikë dhe që kanë për qëllim shfrytëzimin e të tjerëve. Ky narracion është vëzhguar 14 herë – thuhet në raport.

Së fundi, rrëfimi i fundit i kthehet sërish viktimës – Ukrainës, duke u përpjekur t’i vërë të gjithë fajin Kievit dhe gjoja bashkëpunimin e tij me Gjermaninë naziste në Luftën e Dytë Botërore, kështu që rrënjët e zhvillimeve aktuale duhen kërkuar në Kiev dhe jo në Moskë:

Narrativa e pestë më e përdorur, ‘Ukraina është një shtet nazist dhe terrorist’ përmban postime që pretendojnë në mënyrë të rreme se Ukraina është një shtet nazist dhe/ose terrorist që mbështet grupe të tilla. Ky rrëfim është regjistruar në 11 prej incidenteve”, thuhet në raport.

Si pjesë e incidenteve të vëzhguara të dezinformatave, analistët rendisin ngjarje të shumta individuale dhe të njëpasnjëshme, si dhe veçohet situata rreth Kosovës dhe jepet konkluzioni i mëposhtëm:

Situata në Kosovë është vazhdimisht një temë e shënjestruar nga eko-sistemi rus FIMI (dezinformues) me thirrje për veprim të dërguar përmes Telegramit për të marrë pjesë në barrikada në veri të Kosovës. Në të njëjtën kohë, kryeredaktorja e “Russia Today” (RT) Margarita Simonyan njoftoi hapjen e faqes së internetit të RT Ballkan dhe kanaleve të rrjeteve sociale” – thuhet në faqen 19 të raportit, si një nga shembuj të ngjarjeve që janë përdorur për incidente të dezinformimit në një periudhë të caktuar raportuese aktuale nga tetori deri në dhjetor.

Raportin e plotë mund ta gjeni dhe lexoni në këtë LINK.

---

Ky artikull është përgatitur në kuadër të projektit Promovimi i qasjes në lajme të besueshme për të luftuar dezinformatat, i zbatuar nga Fondacioni Metamorfozis. Artikulli, i botuar fillimisht në Vërtetmatës, është mundësuar nga mbështetja e fondacionit jofitimprurës amerikan NED (National Endowment for Democracy). Përmbajtja e këtij artikulli është përgjegjësi e autorit dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Metamorphosis, NED ose bashkëpunëtorëve të tyre

---

 

 

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari