Një paralele e papërshtatshme: Aneksimi i Krimesë nga Rusia dhe ideja e përfshirjes së Grenlandës në Shtetet e Bashkuara
Një postim në Facebook përhap gënjeshtra në lidhje me referendumin e vitit 2014 për shkëputjen e Krimesë nga Ukraina dhe pranimin e saj në Rusi dhe tërheq një paralele midis kësaj dhe ideve të Trump për aneksimin e Grenlandës në SHBA, gjë që nuk është në rregull për një sërë arsyesh. Putini nuk e mori Krimenë përmes një referendumi, siç thuhet në njoftim, por përmes agresionit, të cilin forcat ruse e nisën në fund të shkurtit 2014. Nga ana tjetër, Trump nuk e ka marrë Grenlandën dhe as nuk ka bërë një njoftim të qartë se do ta marrë atë – siç thuhet në njoftim, kështu që këtu nuk ka asnjë paralele me Krimenë.
Putin merr Krimenë me referendum (93% pro); Ai është një diktator i tmerrshëm! Trump do ta marrë Grenlandën me dhunë, është vizionar i mirë?!
Vladimir Putin nuk e mori Krimenë me referendum, por me agresion, të cilin forcat ruse e nisën në fund të shkurtit 2014. Ata kapën objekte të shumta qeveritare dhe ushtarake në të gjithë Krimenë, duke mos veshur shenja ushtarake, në një përpjekje për ta portretizuar atë në mënyrë të rreme si një kryengritje nga popullata lokale, por Putin më vonë pranoi se forcat ishin të tijat.
Republika Autonome e Krimesë (ARC) operonte në atë kohë në gadishullin, i cili sipas ligjit ndërkombëtar ishte (dhe është ende) pjesë e Ukrainës, por nën presionin e pushtuesit rus, një kryeministër i zgjedhur nga ai vetë, Sergei Aksyonov, u “zgjodh” aty. Para okupimit, opsioni i tij pro-rus nuk mori shumë vota në zgjedhjet atje dhe ai nuk është as vendas i Krimesë.
Ajo udhëheqje e re mori drejtim drejt shkëputjes nga Ukraina dhe bashkimit me Rusinë dhe për këtë qëllim, më 16 mars 2014 u mbajt i ashtuquajturi referendum, themi i ashtuquajturi, sepse votimi nën armën e një ushtrie pushtuese nuk mund të jetë i lirë dhe legjitim. Ky “referendum” u hodh poshtë me Rezolutën 68/262 të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së.
“Referendumi” përfshinte jo vetëm Krimenë, por edhe qytetin e Sevastopol. Edhe pse gjeografikisht i përket Krimesë, qyteti ka një status të veçantë dhe është një njësi administrative më vete. Shifra prej 93 për qind në njoftim është e pasaktë dhe sipas organizatorëve të “referendumit”, 96.57 për qind e votuesve dyshohet se votuan për përfshirjen e gadishullit në Rusi. Konkretisht, në Krime ishte 96,77 për qind dhe në Sevastopol 95,6 për qind.
Por shumë nuk morën pjesë në “referendum” dhe bojkoti ishte veçanërisht i fortë midis tatarëve të Krimesë, të cilët janë një popullsi e lashtë e gadishullit dhe që dikur ishin shumica në të. Ata vuajtën pasi Krimea ra nën sundimin rus në 1783 dhe veçanërisht nën Rusinë Sovjetike, e cila në 1944 i dëboi në pjesë të largëta të BRSS-së. Shumica e tatarëve të Krimesë janë pro-ukrainas.
Mendimi i tyre u nda nga shumë ukrainas etnikë në Krime, si dhe rusë dhe anëtarë të etnive të tjera. Është një mit që shumica e banorëve të gadishullit ishin në favor të afërsisë me Moskën dhe shumica e tyre mbështetën pavarësinë e Ukrainës nga BRSS në referendumin e vitit 1991 (54,19 për qind në Krimenë e atëhershme autonome dhe 57,07 për qind në Sevastopol).
Postimi më pas akuzon për standarde të dyfishta. Në të shprehet se marrja e Krimesë nga Putini dënohet dhe miratimi i Groenlandës nga Donald Trump dhe ai vlerësohet si një vizionar për këtë ide, por nuk është aspak kështu.
Para së gjithash, Trump nuk e ka marrë Grenlandën, as nuk ka bërë një njoftim të qartë se do ta marrë atë – siç thotë njoftimi, kështu që këtu nuk ka asnjë paralele me Krimenë. Së dyti, shumë i kanë parë deklaratat e Trump për bashkimin e Groenlandës me Shtetet e Bashkuara si të vrazhda, jodiplomatike, të dëmshme dhe të papërgjegjshme, madje disa i kanë cilësuar si çmenduri, gjë që tregon se jo të gjithë në Shtetet e Bashkuara e vlerësojnë Trumpin si vizionar. Nuk ka unanimitet në SHBA.
Dhe ideja themelore e Trump është të blejë Grenlandën, jo ta marrë atë. Në të vërtetë, i pyetur nga një gazetar nëse ishte i mundur përdorimi i forcës për këtë qëllim, Trump u përgjigj se nuk përjashtohet, por ai nuk specifikoi asgjë, e lëre më të paralajmëronte ndonjë lloj sulmi. Ideja e blerjes dhe inkorporimit të Grenlandës në Shtetet e Bashkuara daton që nga viti 1867 dhe u riaktualizua në vitin 1946, e më pas në 2019, pikërisht nga Trump.
Ai bëri edhe deklarata ekspansioniste në kurriz të Kanadasë dhe Panamasë, por pyetja është nëse mund t’i realizojë. Prej kohësh ai njihet për deklaratat e tij skandaloze, por sa realiste janë ato është shumë e diskutueshme. Ish-sekretari amerikan i Shtetit, Anthony Blinken, nuk i merr shumë seriozisht deklaratat e Trump për Grenlandën dhe një vlerësim të ngjashëm bëri edhe ministri i Jashtëm francez Jean-Noel Barrot. Homologu i tyre danez, Lars Lokke Rasmussen, thjesht kërkoi që pasionet të qetësoheshin dhe shtoi se nuk kishte përshtypje se këtu kishte filluar një lloj krize ndërkombëtare.
Disa besojnë se Trump thjesht po “shtiret si i çmendur”, përmes të ashtuquajturave Teoria e Njeriut të Çmendur. Është një teori politike, sipas së cilës një politikan kërcënon dhe vendos qëllimisht kërkesa maksimaliste, për të detyruar palën kundërshtare të përmbushë kërkesa disi më të moderuara. Richard Nixon e bëri këtë dhe nëse ky është rasti me Trump është e paqartë.
Deri më tani, nuk e shohim Trumpin të shkojë në ofensivë dhe as që të ketë mbështetje të parezervë për një gjë të tillë. Një projekt-ligj i quajtur “Le ta bëjmë Grenlandën të madhe përsëri” (“Make Greenland Great Again”) u prezantua në Kongresin Amerikan, i cili do t’i jepte Trumpit autoritetin për të negociuar me Danimarkën për të blerë Grenlandën, por këtu nuk përmendet ndonjë veprim ushtarak.
Qeveritë e Danimarkës dhe Grenlandës i thanë Trumpit se ishulli nuk është në shitje dhe se e ardhmja e tij duhet të vendoset nga banorët e tij, të cilët gëzojnë autonomi të gjerë brenda Danimarkës.
Nuk ka asnjë paralele mes Krimesë dhe Grenlandës edhe sepse sipas ligjeve të Danimarkës, pjesë e së cilës është Grenlanda, ajo ka të drejtë të shkëputet, gjë që Krimea nuk e ka në Ukrainë. Bëhet fjalë për nenin 21 të Aktit të Rregullave të Shtëpisë së Grenlandës, i miratuar në vitin 2009. Danimarka nuk ka asnjë problem nëse grenlandezët bëhen të pavarur prej saj. Mes tyre ka ide të tilla, madje flitet për mbajtjen e një referendumi të duhur në prill të këtij viti.
Sigurisht, disa gjëra mund të ndryshojnë në të ardhmen dhe disa surpriza janë të mundshme, por këto ishin faktet që kemi tani. Duke marrë parasysh këtë njoftimin e vlerësojmë si të pavërtetë.
Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari