Miratimi i ligjeve me procedurë të shkurtuar sjell hapësirë ​​për hyrje në korrupsion

Фото: Влада на РСМ

Pasi të miratohet një ligj i keq, i cili lë hapësirë ​​për korrupsion, pasojat mund të jenë të mëdha. Ndërsa problemi i ligjeve të këqija ka vite që vazhdon në vendin tonë, sidomos kur ato miratohen me procedurë të shkurtuar. Ndonjëherë brenda një dite miratohen dhe ndryshohen me dhjetëra ligje, e kështu qytetarët nuk kanë mundësi të njihen me atë që ofrojnë risitë, të cilat i përjashtojnë plotësisht nga proceset shoqërore. Vetëm në gjysmën e dytë të qershorit janë propozuar për miratim në Kuvend rreth 30 ligje me procedurë të shpejtë dhe ndër to mund të gjenden ligje që prekin mbrojtjen e fëmijëve, turizmin, ndërmarrjet publike, Këshillin Gjyqësor…

 

Shkruan: Goran Lefkov

 

Një budalla hedhë një gur në pus – 100 të mençur nuk mund ta nxjerrin atë. Kjo fjalë e urtë popullore pasqyron më lehtë situatën lidhur me përgjegjësinë për miratimin apo ndryshimin e ligjeve në vend, sidomos kur ato miratohen pa diskutim dhe debat të thellë. Pasi të miratohet një ligj i keq, i cili lë hapësirë ​​për korrupsion, pasojat mund të jenë të mëdha. Ndërsa problemi i ligjeve të këqija ka vite që vazhdon në vendin tonë, sidomos kur ato miratohen me procedurë të shkurtuar. Nganjëherë brenda një dite miratohen dhe ndryshohen dhjetëra ligje, ndërsa kështu qytetarët nuk kanë mundësi të mësojnë se çfarë ofrojnë risitë, me çka krejtësisht janë të përjashtuar nga proceset shoqërore dhe është shumë e lehtë që për shkak të shpejtësisë me të cilën miratohen dhe ndryshohen ligjet, të shkelin ligjet vetëm sepse nuk janë të informuar.

Prandaj, miratimi i ligjeve në procedurë të shkurtuar e ka shpejtësinë si anë të mirë, por shpejtësia ndonjëherë mund të sjellë pasoja të këqija.

Dallimi në mes të ligjeve që miratohen në procedurë të rregullt dhe ligjeve me procedurë të shkurtuar, ku përfshihen ligjet me flamur evropian, është se për ligjet me procedurë normale zhvillohet debat më i gjerë publik. E gjithë procedura shkon në procedurë të rregullt, ku ka edhe afat më të gjatë që edhe deputetët të përgatiten. Në procedurën e shkurtuar, të gjitha fazat shkurtohen dhe për këtë arsye duhet të përdoret vetëm kur bëhet fjalë për ligje me më pak vëllim.

Edhe Raporti i Progresit i Komisionit Evropian për Maqedoninë e Veriut, i publikuar në vitin 2021, shpreh gjithashtu shqetësim për numrin e ligjeve të miratuara me procedurë të shkurtuar.

Për të parandaluar bllokimet, Qeveria ka propozuar një numër të madh të draft-ligjeve që të miratohen me procedurë të shkurtuar, me çka shkurtohet koha për proces thelbësor konsultimi me palët e interesuara. Opozita kritikoi përdorimin e “flamurit evropian”, i cili është procedurë e shkurtuar që synon harmonizimin e legjislacionit me ligjin e BE-së. Gjithsej u zhvilluan gjashtë debate publike. Kuvendi miratoi 159 ligje, nga të cilat 67 në procedurë të rregullt legjislative, 79 në procedurë të shkurtuar dhe 13 ratifikime. Numri i ligjeve të miratuara me procedurë të shkurtuar mbetet shqetësues, thuhet në raport.

Sjellja e ligjeve me procedurë të shkurtuar për opozitën është sinjal i qartë se pushteti i ikë debatit, thekson opozita.

Ne si opozitë reagojmë rregullisht sepse ligjet thelbësore kalohen me procedura të shkurtuara dhe me flamuj të BE-së. Me këtë shkurtohet afati i debatit, informimi i publikut, por edhe përfshirja e opinionit nëse një ligj kërkon “debat publik” për të dëgjuar mendimin e ekspertit ose publikut të prekur. Se është kështu dhe se ajo për të cilën po flasim është në vend, e vërteton edhe raporti i Komisionit Evropian për progresin e Maqedonisë. Konstatohet se ka keqpërdorim të disa procedurave në Kuvend, e ato janë procedurat e shkurtuara dhe keqpërdorimi i flamurit evropian të ligjeve, thotë Nikolla Micevski, koordinator i grupit parlamentar të VMRO-DPMNE-së në Kuvend.

Nga ana tjetër, qeveria drejton gishtin kah opozita dhe thotë se ligjet duhet të miratohen me procedurë të shpejtë, për shkak të bllokadës nga opozita.

Bllokimin e atyre ligjeve, në 2 vitet e fundit, opozita e bën duke mos caktuar komisionet, kryetarët e të cilëve janë nga opozita ose me vërejtje procedurale të pakuptimta vetëm që të mos fillojë diskutimi, që të mos fillojë numërimi i ditëve, thotë Jovan Mitreski, koordinator i grupit parlamentar të LSDM-së në Kuvend.

Gjatë një takimi jozyrtar me një deputet që ka qenë në takim me Xhosef Borrell, nënkryetari i Komisionit Evropian gjatë vizitës së tij në Maqedoninë e Veriut në mars të këtij viti u tha hapur deputetëve se duhet të reduktojnë miratimin e ligjeve me procedurë të përmbledhur dhe me flamur evropian, dhe se opozita nuk duhet pa arsye të bllokojë miratimin e ligjeve.

Në dy javët e fundit (gjysma e dytë e qershorit 2022), Kuvendit i janë propozuar rreth 30 ligje për t’u miratuar me procedurë të shpejtë, ndërsa disa prej tyre janë të opozitës. Ndër to mund të jenë ligjet që prekin mbrojtjen e fëmijëve, turizmin, ndërmarrjet publike, Këshillin Gjyqësor.

Kjo është vetëm një pjesë e listës së ndryshimeve ligjore të propozuara:

1. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për punë të jashtme – procedurë e shkurtuar;

2. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për themelimin e Komisionit Shtetëror për Vendim në procedurë administrative dhe procedurë të punës në shkallë të dytë, me procedurë të shkurtuar;

3. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Bujqësi dhe Zhvillim Rural, me procedurë të shkurtuar;

4. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për mbrojtjen e fëmijëve, me procedurë të shkurtuar;

5. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për veprimtarinë turistike, me procedurë të shkurtuar

6. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për shërbim në Armatën e Republikës së Maqedonisë së Veriut, me procedurë të shkurtuar;

7. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Byronë për Zhvillimin e Arsimit, me procedurë të shkurtuar;

8. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Këshillin Gjyqësor, me procedurë të shkurtuar;

9. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për mbrojtjen e fëmijëve, me procedurë të shkurtuar

10. Propozim-ligj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për ndërmarrjet publike, me procedurë të shkurtuar.


Procedurë e shpejtë për cilësi të keqe të ligjeve

Procedura e shpejtë gjatë sjelljes së ligjeve duhet të përdoret në situata të jashtëzakonshme dhe emergjente. Duhet të jetë përjashtim, jo ​​rregull. Përdorimi i procedurës së shpejtë në vend të asaj të rregullt ose ligjeve me flamur evropian, ku debati është i kufizuar, tregojnë për mosfunksionimin e demokracisë.

Për profesorin e Fakultetit Juridik në Shkup, Borçe Davitkovski, autor i shumë ligjeve, kjo rezulton nga cilësia e dobët e politikanëve si në pushtetin legjislativ ashtu edhe në atë ekzekutiv.

Çdo procedurë e shkurtuar fsheh rrezikun e mos miratimit të një ligji cilësor. Për shkak të bllokadës nga opozita, qeveria po kërkon të shkurtojë procedurën dhe ku duhet e ku nuk duhet të vendosë flamur europian. Sido që të jetë me flamurin evropian apo jo, kur Qeveria propozon ligj, deputetët, nëse janë kompetent, duhet ta krehin atë propozim ligj dhe të ndërhyjnë me amendamente cilësore, thotë profesor Davitkovski.

Ai shton se në të kaluarën ka pasur grupe punuese, të përbëra nga profesorë universitarë, OJQ dhe aktivistë dhe edhe nëse nuk ka pasur debat publik, është përfshirë publiku dhe janë miratuar ligje më të mira. Grupet e punës që duhet të përgatisin ligjet, në 10 vitet e fundit janë plagë kancerogjene e parlamentarizmit tonë.

Tani do t’i jepet ndonjë zyrtari, do ta dërgojë në Qeveri, nuk e sheh njeri atje dhe ai shkon në Parlament si i tillë, nëse rastësisht ka ndonjë rezistencë i vendosin flamur evropian e kështu me radhë. Ka pasur raste kur ministrat që duhej të mbronin ligjin në Kuvend nuk ishin të gatshëm ta mbronin atë sepse nuk e dinin se çfarë ka në të, thotë ai.

Këto probleme i vërejnë edhe OJQ-të. Në raportin e Fondacionit “Metamorfozis” thuhet se vlerësimet e projektligjeve nga aspekte të ndryshme pësojnë më së shumti për shkak të procedurave të shpejta të miratimit.

“Vlerësimi i ndikimit rregullator (VNRr) mbetet sfidë edhe më tej, po ashtu edhe dokumentet e tjera të nevojshme për të ngritur cilësinë e rregulloreve. Sipas ekspertëve nga fokus grupi në VNRr, për shembull, kjo varet nga ligji. Në nivel sasior, mbetet shifra se rreth 75% e rregullores mbështetet nga VNRr deri në nivelin bazë të VNRr cilësore, por individualisht, në disa ndryshime ligjore të propozuara apo ligje krejtësisht të reja, pjesa e quajtur vlerësimi i ndikimit është bërë shumë mirë, e në disa të tjera e vendosur krejt formalisht. Ende ekziston problemi me procedurat, siç është fakti që në një ndryshim urgjent të disa rregulloreve të VNRr-së”, thuhet në faqen 9 të raportit ‘Administrimi’ me administratën parakusht kyç për reformat, publikuar në maj të këtij viti.

 


Ky artikull është përgatitur në kuadër të projektit Kontrolli i fakteve për progresin e Maqedonisë së Veriut drejt BE -së, i zbatuar nga Fondacioni Metamorfozis. Artikulli, i botuar fillimisht në Vërtetmatës, është mundësuar nga mbështetja e fondacionit jofitimprurës amerikan NED (National Endowment for Democracy). Përmbajtja e këtij artikulli është përgjegjësi e autorit dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Metamorphosis, NED ose bashkëpunëtorëve të tyre


 

 

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari

Your email address will not be published.