Bosnja dhe Hercegovina apo jo: A mund të destabilizojnë Vuçiç, Orban dhe Rusia rajonin duke mbrojtur Dodikun?

Vendimi kundër Presidentit të Republikës Srpska Milorad Dodik, i cili e dënoi atë me një vit burg dhe gjashtë vjet ndalim të veprimtarisë politike, po përdoret për të trembur njerëzit që të destabilizojnë Bosnjën dhe Hercegovinën dhe rajonin, një narrativë e propaganduar nga Serbia, Hungaria dhe Rusia zyrtare. Për Moskën është një “persekutim i motivuar politik”, prandaj paralajmëron në mënyrë ogurzezë se “do të ketë pasoja katastrofike për situatën në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe në të gjithë rajonin”.

 

Shkruan: Stojan Sinadinov

 

Kur shpërbërja e ish-Jugosllavisë filloi episodin e saj në Bosnjë dhe Hercegovinë në fillim të viteve 1990, një nga paralajmërimet për përmasat e tragjedisë së saj u sintetizua në një rresht të përditësuar nga “Hamleti” i Shekspirit. Dilema e famshme “Të jesh apo të mos jesh” u bë “BdheH apo jo BdheH” (nga “Biti ili ne biti” në serbo-kroatisht-boshnjakisht).

Pikërisht 30 vjet pas arritjes së Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit, e cila përcaktoi situatën aktuale politike dhe shtetërore në Bosnjë dhe Hercegovinë, presidenti i njërës prej entiteteve të saj, Republika Srpska, Milorad Dodik, nisi jehonën e “Hamletit boshnjak-hercegovinas” – “BiH apo jo BiH”.

Dodik u shpall fajtor dhe u dënua me një vit burg dhe gjashtë vjet ndalim nga mbajtja e detyrës për moszbatim të vendimit të Përfaqësuesit të Lartë të komunitetit ndërkombëtar për Bosnjën dhe Hercegovinën, Christian Schmidt. 

 

Përfaqësuesi i Lartë Christian Schmidt shfuqizoi dy ligje për entitetet më 1 korrik 2023 dhe futi ndryshime në Kodin Penal të Bonjës dhe Dodik nënshkroi dekrete më 7 korrik 2023, të botuara në Gazetën Zyrtare të RS-së, duke shpallur ligjet “e tij” të vlefshme, kështu që drejtori i Prokurorisë së BH-së u shpall i vlefshëm ) më 11 gusht, konfirmuar nga gjykata më 11 shtator.

Dodik kërcënoi se do të shkëputej Republika Srpska nga Bosnja dhe Hercegovina nëse dënohej dhe presioni ndaj gjykatës mori dimensionin e ndërhyrjes së huaj në punët e brendshme të Bosnjë dhe Hercegovinës. Në këtë padyshim që pritën miqtë e tij më të mëdhenj politikë, presidenti serb Aleksandar Vuçiq, kryeministri hungarez Viktor Orbán dhe Moska zyrtare, reagimet e të cilëve vënë në pikëpyetje sigurinë dhe stabilitetin e rajonit. Në mitingun në Banja Luka – organizuar sipas matricës së njohur për shprehjen e “mbështetjes popullore” për liderët – Dodik u mburr menjëherë se kishte marrë dy telefonata të rëndësishme – nga Vuçiqi dhe nga Orbani. Paralelisht, por edhe të sinkronizuara, mediat serbe dhe ruse kanë transmetuar drejtpërdrejt vendimin dhe tubimin, duke krijuar “zhurmën” mediatike shumë të nevojshme për përhapjen e dezinformatave dhe propagandës.

 

Dënimi i Dodikut si dënim për të gjithë serbët

Dodik akuzoi Federatën e Bosnjës dhe Hercegovinës për kryerjen e një grushti shteti në Republika Srpska dhe për këtë arsye nuk do të njohë institucionet e saj gjyqësore dhe të sigurisë. Pas mbledhjes urgjente të Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Serbisë, Vuçiq fluturoi për në Banja Luka, duke nxitur mbështetjen për Dodik me narrativën se vendimi kundër tij është një kërcënim për të gjithë serbët dhe më pas do të thirret një seancë e posaçme e Asamblesë Kombëtare të Republikës së Serbisë për situatën në Republika Srpska dhe Bosnjë e Hercegovinë, e cila do të zgjasë 1-4 ditë.

Vuçiq po manipulon me mjeshtëri rastin Dodik. Ai po “importon” problemin e tij të mosrespektimit të ligjit në Serbi si një kërcënim për të gjithë serbët në rajon, duke shpresuar se ai të paktën do të zbusë pak presionin nga protestat studentore dhe qytetare për ndryshime thelbësore në aspektin e përgjegjësisë në Serbi dhe nga ana tjetër, ai po “i lutet” Dodikut të mos përshkallëzojë situatën në BH dhe duke sugjeruar që ai të negociojë me Federatën, BE-në, Rusinë, por edhe me faktorët politikë!

Natyrisht, falënderimi nga Banja Luka për këtë lëvizje të Vuçiqit mbërriti shumë shpejt

Republika Srpska është krenare që reaguat si kurrë më parë në histori, asnjë president i Serbisë, as dikush tjetër dhe që keni ardhur këtu pavarësisht problemeve që keni si president në nivel ndërkombëtar dhe në çdo nivel tjetër. Kjo është shumë, shumë e rëndësishme për ne. Ne e kuptojmë rolin paqeruajtës që ka Serbia. Kjo është politika e saj në kuptimin rajonal, por është edhe politikë për të forcuar vetë Serbinë, theksoi Dodik. 

Manipulimi në thelb reflektohet në faktin se vendimi kundër Dodikut po përdoret për të trembur njerëzit që të destabilizojnë Bosnjë Hercegovinën dhe rajonin dhe në thelb Dodik do të mund t’i shmanget burgut, sepse dënimi deri në një vit mund të zëvendësohet me gjobë, pra Dodik do të mund ta shlyejë dënimin me burg për 38 milionë (6001 euro). Por nëse dënimi bëhet i formës së prerë, ndalimi për të mbajtur poste politike mbetet: ky është dënimi më i madh për Dodikun.

Ndërsa Departamenti Amerikan i Shtetit përshëndeti vendimin kundër Dodik – zëdhënësja Tammy Bruce deklaroi në rrjetin social “X” se SHBA kundërshton me vendosmëri çdo veprim të liderëve lokalë që do të minonin sigurinë dhe stabilitetin dhe mbështesin sovranitetin dhe integritetin territorial të Dejtonit dhe Bosnjë-Hercegovinës – ish-kryetari i bashkisë së Nju Jorkut dhe avokati i Donald Trump-it, Rudy Giulidik, mbështeti atë.

Në Evropën Lindore, ndershmëria dhe liria vlerësohen shumë më tepër. Kujtojmë që bashkëshortja e Trump vjen nga Sllovenia dhe ai është shumë i interesuar për këtë pjesë të botës. “Ju keni udhëheqje të shkëlqyer,” tha Giuliani, i cili në fund të fjalimit të tij mbante një kapele me mesazhin: “Bëni Srpskën përsëri të madhe”, tha Giuliani në një tubim në mbështetje të Dodik në Banja Luka. 

Nga Budapesti dhe Moska, megjithatë, siç pritej, arritën pikëpamje diametralisht të kundërta nga pikëpamja amerikane. Për Orbanin vendimi ndaj Dodikut është një gjueti shtrigash politike, ndaj ka shkruar në rrjetin social “X”: 

Gjuetia politike e shtrigave kundër Presidentit Milorad Dodik është një shembull i trishtuar i abuzimit të sistemit gjyqësor kundër një lideri të zgjedhur në mënyrë demokratike. Nëse duam të ruajmë stabilitetin në Ballkanin Perëndimor, kjo nuk është rruga e duhur.

Orban dërgoi (jo) aksidentalisht rreth 300 forca speciale të policisë hungareze nga njësia anti-terroriste në Republika Srpska për stërvitje të përbashkëta me anëtarët e Ministrisë së Brendshme të RS-së.

 

Marrëdhëniet konstruktive të biznesit të Dodikit dhe Putinit

Moska ka shpallur pikëpamjen se vendimi kundër Dodik është një përndjekje e motivuar politikisht dhe ka lëshuar një paralajmërim të fortë dhe ogurzi se “do të ketë pasoja katastrofike për situatën në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe në të gjithë rajonin”.

Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov, duke pretenduar se vendimi kundër Dodik ka për qëllim “të gjitha forcat patriotike serbe”, tha:

Putin shpesh takohet me Dodikun. Ne vlerësojmë shumë marrëdhëniet e besueshme dhe konstruktive të biznesit që janë ndërtuar midis Putinit dhe Dodik. Dhe, natyrisht, ne vlerësojmë marrëdhëniet tona historike vëllazërore midis rusëve dhe serbëve.

Me këtë Moska po hakmerret ndaj liderit serb të Bosnjës për spekulimin e tij për rolin e Rusisë në luftën në Ukrainë, të shprehur në Akademinë e Shën Savës në Shkup një muaj më parë.

Fatkeqësisht, ka viktima dhe ata që humbën jetën, por Rusia nuk duhet të lejonte vendosjen e NATO-s në një vend nga i cili mund të kërcënohej Moska dhe pjesët e tjera, veçanërisht pas asaj që tha Zbigniew Brzezinski, të shpërbëhej në një duzinë shtetesh të veçanta për të kontrolluar burimet ruse, tha Dodik në Akademinë e Shën Savës. 

Është interesante se si Dodik përshtatet me transferimin e politikanëve të majtë, ose të paktën socialdemokratëve, në bllokun e ekstremit të djathtë.

Amerika dhe Evropa e re po i drejtohen këtij rajoni, duke kërkuar partnerë me të cilët të bashkëpunojnë, të gjenerojnë tregti, të krijojnë vende pune dhe të ndërtojnë siguri reciproke. Qëllimi ynë është të integrojmë të gjithë Evropën Juglindore në rrjedhën demokratike të kontinentit dhe ta bëjmë shekullin e ri një kohë të prosperitetit në rritje dhe përhapjes së paqes. Kryeministri Milorad Dodik është një partner i denjë në këtë përpjekje. Ai me mençuri dhe mjeshtëri e udhëhoqi Republikën Srpska në kohë sfiduese dhe të trazuara. Ai po punon shumë për të zhvilluar potencialin ekonomik të kësaj zone. Dhe ai e di se për popullin e tij, zbatimi i Dejtonit është e vetmja mënyrë për ta bërë dekadën e ardhshme më fitimprurëse se e kaluara…

Citat i kujt është ky? H1 na kujton Madeleine Albright, ish-sekretaren amerikane të shtetit, e cila tha në vitin 2000 se kryeministri i atëhershëm i Republikës Srpska ishte “një frymë e freskët në Ballkan”, duke shtuar se Dodik tani është në “listën e zezë” të SHBA-së dhe përballet me një ndalim për të mbajtur poste politike.

Politika reale ka kohë që bazohet në interesin e përjetshëm, në vend të dashurisë së përjetshme. Konfrontimi gjeopolitik, ndikimi ekonomik dhe ndërhyrja politike – kjo është “trinia e shenjtë” e politikës ruse ndaj Ballkanit Perëndimor.

Vendet e Ballkanit Perëndimor janë në vijën e parë të konfrontimit gjeopolitik të Rusisë me Perëndimin. Ndërsa Federata Ruse ka lidhje të forta historike me Ballkanin Perëndimor dhe posedon njëfarë apeli të fuqisë së butë për rajonin, ndikimi i saj dhe efektet ekonomike atje po pakësohen. Ndërkohë, prania e BE-së dhe NATO-s në rajon po përparon dhe investimet dhe ndihma nga BE  dhe lojtarë të tjerë, si Kina, po reduktojnë investimet ruse, sipas përmbledhjes së raportit të Parlamentit Evropian “Rusia dhe Ballkani Perëndimor” nga prilli 2023.

Megjithatë, nuk duhen nënvlerësuar dëmet që mund të shkaktojnë “lojtarët e vegjël”, si dhe ndryshimi i interesit të tyre.

 

 

 

 

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari